ایرانیان از دیرباز پایان فصل خزان و فرارسیدن سرما و دگرگونی رنگ زمین از زردی خزان به سفیدی عشق و محبت را در شب بلند و مهربان یلدا گرامی می دارند.
در جای جای ایران زمین، به عنوان سرزمینی کهن با کوله باری مملو از آیین های هزاران ساله، یلدا بلندترین شب سال را به گونه ای خاص و برگرفته از آیین ها و سنت های بومی منطقه به صبح می رسانند.
آیین های شب یلدا گرچه در گذر ایام دستخوش تغییراتی شده اما همچنان در سنت های شهرها و مناطق مختلف ایران مورد توجه قرار دارد هرچند که زندگی ماشینی و گرفتاری های روزمره، موجب ایجاد فاصله میان مردم با سنت ها و آیین های گذشته شده، اما هنوز هم جلوه ها و نمادهایی از سنت های ویژه ای از ایران باستان در ایامی همچون شب یلدا به چشم می خورد.
یکی از رسومات زیبا و ضروری جشن شب چله در قائن، قهستان و خراسان قدیم، آماده سازی شیرینی کف یا کفبیخ می باشد.مراسم «کف زدن» کفبیخ در آیینهای مخصوص شب یلدا در استان خراسان جنوبی و خراسان رضوی برگزار می شود. کفبیخ یک نوع شیرینی یا شربت سنتی مشابهه بستنی است. اهالی خونگرم خراسان جنوبی این شیرینی را دور هم درست میکنند و پس از آماده شدن همگی در یک ظرف و با انگشت دست از آن نوش جان میکنند.
برای تهیه شیرینی کف ابتدا، پوست قهوه ای ریشه گیاه چوبک را که به گویش بیرجندی به آن «بیخ» یا «پشمشویه» میگویند، جدا می کنند سپس بخش سفید را به قطعات کوچکی در حد 1 تا 2 سانتی متر تقسیم می کنند. قطعات را در داخل ظرفی ریخته و چندین مرتبه می جوشانند تا تلخی این گیاه گرفته شود. (بعضی افراد آب جوشیده اول را دور می ریزند که لزومی به این کار نمی باشد فقط آب اول تندتر است و باید هر لیوان آنرا با 2 لیوان آب معمولی مخلوط کرد). آب باید به گونه ای باشد که در صورت نوشیدن دل را نزند.آب جوشیده را بعد از آنکه سرد شد، در ظرف سفالی بزرگی به اسم «تغار» میریزند. جوانترها و مردان طایفه با «دسته گز» که از چوبهای باریک درخت انار ساخته شده ، مایع را چند ساعت خوب هم می زنند تا مایع کف کند. البته این عمل می بایست در محیط سردی انجام شود تا کف سفت شود و هنگامی که خشک شد شبیه گز اصفهان میشود. کف آماده شده در انتها با مخلوط کردن شکر یا شیره و تزیین پسته، مغز گردو یا تخم رازیانه، آماده سرو و پذیرایی از مهمانان میشود که با سرانگشت یا قاشق میل میکنند.
در حین آماده سازی گروهی از جوانان پیش از شیرین کردن کفها در مراحل اولیه کف زنی می توانند با پرتاب کف و مالیدن آن به سر و صورت همدیگر، موجبات نشاط و سرگرمی مهمانان را فراهم کنند. گاهی نیز در شبهای برفی برای شگون مقداری از کف را روی برفها می ریزند.
البته این شیرینی علاوه بر شب یلدا، در مراسم و جشن های خانگی نیز تهیه و میل میشود.
اگر به خراسان جنوبی سفر کردید حتما از این شیرینی کفبیخ نوش جان کنید.
دوشنبه 08 مرداد 1403
دوشنبه 06 آذر 1402
فکر نکنم بشه خونگی رو راحت درست کرد
دوشنبه 02 آبان 1401
من یه بار بیرجند خوردم فقط باید ذره ذره خورد. اولین بار یه قاشق پر گذاشتم دهانم تا مرز خفگی رفتم کف ها کاملا مسیر حلق را میبنده
یکشنبه 10 بهمن 1400
چهارشنبه 01 دی 1400
شنبه 13 آذر 1400
سه شنبه 12 مرداد 1400
چهارشنبه 26 خرداد 1400
چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 18 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
یکشنبه 19 بهمن 1399
یکشنبه 21 دی 1399
دوشنبه 10 آذر 1399
سه شنبه 30 اردیبهشت 1399
شنبه 23 فروردین 1399