همواره پوشش مردم یک منطقه، گویای فرهنگ، سلیقه، نوع زندگی و آداب و رسوم آن ها است. ارتباط مردم با طبیعت نیز در انتخاب نوع پوشش، بی تاثیر نیست.
لباس محلی گیلان، جزو پوشش های اصیل و با قدمت طولانی است که با قدمت اشیای کشف شده در چراغعلی تپه رستم آباد یا مارلیک همزمان است.
این لباس محلی با وجود خوش رنگ بودن و زیبایی بی نظیرش، با اعتقادات دینی و مذهبی ما منافاتی ندارد و با فرهنگ کهن ایران سازگار است. پوشاک مردم گیلان در مناطق مختلف استان تفاوت ناچیزی باهم دارند، اما در مجموع پوشش مورد استفاده آن ها و طراحی بی نظیر آن، نشان دهنده رابطه تنگاتنگ مردم گیلان با طبیعت است. اگرچه امروزه در شهرهای مختلف استان گیلان کمتر از لباس های محلی و سنتی استفاده می شود، اما در بعضی مناطق هنوز هم مردان و زنان از لباس های محلی و بومی خود استفاده می کنند.
یافته هایی که در چراغعلی تپه رستمآباد کشف شد، نشان دهنده تزیینات و زیورآلاتی بر روی دامن، پیشانی بند و پیراهن اهالی گیلان قدیم است، که این نشان از قدمت قابل توجه این پوشش زیبا و رنگارنگ دارد.
کارشناسان معتقدند که شکل ظاهری لباس محلی گیلان هنوز با لباس هایی که در زمان گذشته استفاده می شده شباهت زیادی دارد و فقط در تزیینات روی لباس و نواردوزی دامن های زنان تغییرات جزیی دیده می شود. همچنین در گذشته برای رنگ پارچه های مورد استفاده در لباس ها از رنگ های طبیعی استفاده می کردند که اکنون با استفاده از رنگ های صنعتی موجود در بازار، پارچه ها را رنگ آمیزی می کنند.
لباس محلی مردان گیلان از کت، شلوار، پای افزار، جلیقه، کلاه و کولا وشولا تشکیل شده و لباس زنان نیز با توجه به سه منطقه مرکزی، غربی و شرقی استان گیلان، متفاوت است. پوشش زنانی که در مرکز و به ویژه در ماسوله ساکن هستند رسوخی نام دارد، که از یادگارهای دوره قاجار می باشد. لباس زنان شرقی گیلان به نام قاسم آبادی است که از پارچه های ساده و طرح های معمولی در آن استفاده می شود و پوشش زنان غرب گیلان و تالش معمولا طرح های درشت و گل های بزرگ و رنگارنگ دارد. بانوانی که ساکن دیلمان هستند معمولا از پارچه های مخمل استفاده می کنند و روی لباس از طرح هایی مانند ماه و ستاره و گل و گلدان استفاده می شود و معمولا سکه دوزی شده است. افرادی که در جلگه ساکن هستند لباس هایی به جنس ابریشم می پوشند.
دامن های پرچین، رنگارنگ و شلیته و جلیقه منجق دوزی شده و تزیین شده با پولک های رنگی بسیار زیبا بر تن زنان گیلانی خودنمایی می کند و زیبایی خاصی به این منطقه سرسبز بخشیده است. لباس زنان تالش معمولا روسری سفید و یکدستی دارد که جلیقه ای تزیین شده با سکه، به همراه آن می پوشند و زنان منطقه ماسال پیراهنی کوتاه به تن می کنند که تا بالای زانو می آید. در قسمت های غربی گیلان معمولا دامن های بلند و شلیته به تن می کنند که بسیار زیبا و خوش رنگ است. لباس زنان قاسم آباد در رودسر تنوع زیاد و جذابیت بالایی دارد که در شرق گیلان خودنمایی می کند. پیراهن های مورد استفاده زنان قاسم آبادی با پیراهن های مناطق دیگر گیلان تفاوت دارد.
به طور کلی بخش های اصلی لباس محلی زنان گیلان شامل دامن، شلوار، روسری یا سربند که به آن لچک نیز گفته می شود، جلیقه، جمه یا پیراهن، الجاقبا، جلیقه کت، چادر کمر وشلیته و چادر شب است.
نام کتی که مردان تالش به تن می کردند شکه یا چوخا بود که از شال دوخته شده و مانند کت معمولی دارای یقه برگردان است. به طور معمول برای دوخت کت، از نیم متر شال با عرض 70 الی 80 سانت استفاده می شود. در مناطق جلگه ای و شرقی گیلان جنس کت مورد استفاده مردان، پشمه چوخا است.
شلوار مردان گیلان نیز با توجه به منطقه سکونت آن ها نام های متفاوتی دارد. شلوار تنگ تومان، شلوار قدک، شلوار دیج و شلوار چروداری از انواع شلوار های مورد استفاده در لباس محلی گیلان است. در غرب گیلان شلوار مردان شلار گفته می شود که دمپای تنگی دارد و رنگ آن غالبا شیری، فلفلی و مشکی است. در مناطق شرقی گیلان نیز مردان مسن شلوار دمپای لوله ای به شکل ساده می پوشیدند که رنگ آن تیره بود و جوانان نیز شلواری دکمه ای به پا می کردند.
در مناطق کوهستانی گیلان، مردان کفش یا پای افزاری به پا می کردند که از جنس چرم ساده بود و در زبان محلی به آن چوموش می گفتند. این کفش که اکنون هم در بعضی مناطق استفاده می شود، کاملا ساخت دست گیلانی هاست و به عنوان محافظ در برابر سرما و سختی زمین در مناطق کوهستانی استفاده می شود.
پای افزارهایی که مردان گیلان استفاده می کنند عبارت اند از چکمه، کتله یا کفش چوبی که نوعی دمپایی محلی است، گیوه، چوکوتور یا چیکتور، پوتین گالش، چاروق، ارسی.
جلقهته یا جلقده نام محلی جلیقه است که با توجه به فصول مختلف جنس متفاوتی دارد. در تابستان و بهار جنس پارچه آن نازک تر و خنک تر است اما در پاییز و زمستان ضخیم تر است.
مردان گیلان از کلاه هایی که معمولا از پوست حیوانات بافته شده استفاده می کردند. کلاه نمدی، کلاه پوستین و کلاه ترک دار تالشی از پوست بره درست می شد و چوپانان هم کلاهی به نام باشلاق به سر می کردند، باشلاق کلاه بلندی است که آن ها از آب عبور داده و از برش پارچه بافته شده یا همان پشم شال تهیه می شود.
چوپانان در طول روز از پوشش کوتاه تر به نام کولاگیر و در هنگام شب از پوشش بلندتری به نام شولا استفاده می کردند. هردو کلاه به صورت نمدمالی تهیه می شود.
مردان ماهیگیر گیلانی لباسی به نام فوکا به تن می کنند که شامل پیراهن، کفش و شلوار است و جنس آن نیز از جنس لاستیک داخلی خودروهای سنگین می باشد.
روسری زنان گیلان معمولا از دو سربند تشکیل شده که لچک در قسمت زیرین و دستمال روی لچک قرار می گیرد.
یکی از شاخص ترین بخش های لباس محلی زنان گیلان، جلیقه است. جلیقه معمولا جلوباز است و دارای سه دکمه و سه جیب در دو طرف و دارای یقه هفت است و در قسمت پشتی آن سگکی قرار دارد که به وسیله آن می توان لباس را گشاد و تنگ کرد. این لباس زیبا در جلگه های گیلان به عنوان جلخده، جلقته، جلخته و جلتقه نام گذاری شده و در مناطق غربی گیلان به آن نیفتنه، جلخته گفته می شود. در شرق گیلان نیز با نام جرزقه یا جرقده شناخته می شود.
این پوشش به طور خاص توسط بانوان کوهستان های شرق و قاسم آباد استفاده می شده و جنس آن از پارچه چادر شب یا مخمل است.
زنان گیلانی این چادر را به کمر می بندند که در زبان محلی به چادر شب، چارشو می گویند. عمدتا رنگ این چادر قرمز است و زنان ساکن در جلگه به آن کمردبد می گویند.
شلیته دامنی کوتاه است که چین های زیادی دارد که زیبایی خاصی دارد و نام دیگر آن کوتاه تومان یا کوتاه تنبان است. در مناطق شرقی و مرکزی گیلان به دامن های بلندی که چین دارند دراز تومان یا دراز تنبان می گویند و ساکنان تالش آن را شلار می نامند.
اهالی روستاهای مرکزی از پارچه های چادر نمازی استفاده می کردند. اما چادر شب بیشتر توسط روستایی ها در گیلان استفاده می شده و در شرق گیلان جای خود را تثبیت کرده است. این چادر جزو صنایع دستی شرق گیلان است و توسط بانوان گیلانی بافته می شود. چادر شب طرح دار در جهیزیه عروس استفاده می شود و چادرشب کمردبله با استفاده از نخ های رنگی به صورت چهارخانه بافته می شود و زنان در روزمرگی از آن استفاده می کنند. طرح هایی که برای بافت چادر شب از آن ها استفاده می شود عبارت اند از مرد اسب سوار، ماکو که از وسایل بافت چادر شب است، بزکوهی، میز، چنگال و قندان.
لباس محلی گیلان جزو زیباترین لباس های ایران است که همواره نماد طبیعت دوستی و روحیه ی لطیف این مردم است.
چهارشنبه 30 خرداد 1403
شنبه 27 آبان 1402
پنج شنبه 23 شهریور 1402
شما لباس محلی طرح خورشیدی هم میدوزین؟
چهارشنبه 12 بهمن 1401
چهارشنبه 27 مهر 1401
چهارشنبه 24 آذر 1400
دوشنبه 11 مرداد 1400
شنبه 12 تیر 1400
سه شنبه 25 خرداد 1400
شنبه 18 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400
سه شنبه 17 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
دوشنبه 11 اسفند 1399
یکشنبه 19 بهمن 1399
شنبه 11 بهمن 1399
یکشنبه 21 دی 1399
یکشنبه 09 آذر 1399
دوشنبه 13 مرداد 1399
دوشنبه 13 مرداد 1399
دوشنبه 13 مرداد 1399
این پوشش در سال 96درجشنواره لباس نیویورک که برای معرفی لباس های محلی برگذار شده بود انتخاب شد. همچنین لباس محلی گیلان درفهرست میراث معنوی کشور درسال88ثبت شده.
دوشنبه 13 مرداد 1399
دوشنبه 29 اردیبهشت 1399