در دل کویر لوت ایران منطقه طبیعی زیبا و حیرت آوری بنام چشمه مرتضی علی و طاق عباسی قرار دارد که ذهن هر بیننده ای را درگیر خود میکند. این منطقه زیباترین و عجیب ترین تفرجگاه در شهر گرم و خشک طبس و در نزدیکی روستای خرو است.
این تنگه که با دیوارهای بلند محصور شده به کال سردر معروف است. در دل دیواره ها چندین حفره قرار دارد که زمین شناسان قدمت آن ها را به دوره ساسانیان یعنی 1500 سال قبل، میدانند. این کانال ها به شکل مهندسی و دقیق ساخته شده است. هریک از این حفره ها به چاه هایی به ارتفاع حدود 10 متر متصل هستند که به اتاق های کوچکی میرسند.
در مورد این حفره ها نظریه های بسیاری است برخی میگویند زرتشتیانی که سال ها پیش در اطراف چشمه مرتضی علی ساکن بودند مردگان خود را در میان دیواره ها تدفین میکردند. به همین دلیل این دیواره ها به خانه گبر معروف شدند( گبر در زبان زرتشتی یعنی قبر). عده ای نیز میگویند که این حفره ها خانه هایی بودند که توسط تونل هایی به هم راه داشتند. دسترسی به این کانال ها نیاز به وسایل صخره نوردی دارد و بسیار مشکل است.
از این حفره ها چشمه های آب گرم و خنک جاریست و در وسط این دره رودخانه ای بنام سردر میگذرد. این منطقه دارای سه چشمه اصلی و چندین چشمه فرعی میباشد. اولین چشمه بنام چشمه قنبر است که از کوه های شتری سرچشمه گرفته و آب خنکی دارد بعد از آن، به چشمه مرتضی علی میرسید. به نظر زمین شناسان گرمی آب چشمه مرتضی علی بر اثر فشار گسل ها میباشد. این چشمه از بزرگترین حفره نشات میگیرد که به حمام مرتضی علی معروف شده است. آخرین چشمه، چشمه جعفری نام دارد. هر سه چشمه در یک محل به هم میپیوندند.
آب گرم چشمه مرتضی علی از دیواره های سمت راست به سمت رودخانه سردر سرازیر میشود. اختلاف دمای آب بعضا به 10 درجه هم میرسد. آب گرم چشمه و آب خنک رودخانه در کنار یکدیگر بدون هیچ تداخل و فاصله ای در یک مسیر و در بستر یک رودخانه جریان دارند و قابل تفکیک هستند و دلیل آن غلظت بسیار زیاد آب گرم است که مانع از ترکیب آنها میشود و این تفاوت ساختاری آب گرم و خنک را تا مسافتی در حدود 300 متر میتوانید مشاهده کنید. زمانی که در آب رودخانه قدم میگزارید و راه میروید به یک پای شما آب خنک و به پای دیگرتان آب گرم برخورد میکند، این پدیده حیرت آور گردشگران زیادی را به سمت خود میکشاند.
آب گرم چشمه مرتضی علی به دلیل دارا بودن املاح و مواد معدنی و زیستگاه نوعی ماهی در حوضچه ها، خاصیت درمانی بسیاری از جمله بهبود بیماری های پوستی دارد.
حوضچه های ابگرم پایین چشمه، زیستگاه این ماهی های کوچک است. این نوع ماهی که گاراروفا یا دکتر ماهی شناخته شده است، میتواند سلول های مرده را از سلول های زنده شناسایی کند سپس سلول های مرده را میخورد و با حرکت خود، باعث ماساژ پاهایتان میشود.
زمانی که آب گرم چشمه از دیواره ها سرازیر میشود مقداری از املاح موجود در آب روی سنگ ها باقی میماند که باعث به وجود آمدن تراریوم یا به اصطلاح باغ شیشه ای میشود. تراریوم محل مناسبی را برای رشد گل سنگ ها ایجاد میکند. صدای دلنشین گذر آب در لابه لای صخره های خزه ای و زیبایی همه آنچه که میبینید، این پدیده طبیعی را به بهشت کویر لوت تبدیل کرده است.
همانطور که برخلاف جریان آب رودخانه حرکت میکنید بعد از گذر از چشمه و حمام مرتضی علی به دره محصور شده و تنگه ای بنام دره سد نهرین و طاق عباسی میرسید. این تنگه شباهت زیادی به تنگه واشی در استان تهران و شهر فیروزکوه دارد.
طاق عباسی بلندترین و قدیمی ترین سد قوسی شکل در کره زمین است. این سد، که سد قوسی عباسی نیز نام دارد در بین دو کوه با مصالح آجر ساخته شده و تاج سد به ارتفاع یک متر و از جنس سنگ است که ضخامت بسیار کمی دارد. به دلیل نازک بودن قسمت تاج سد آن را نازک ترین سد جهان میدانند. دیرینگی طاق به بیش از 700 سال باز میگردد و از آثار تاریخی دوره حکومت صفویان محسوب میشود. برروی دیوارهای این طاق نقوش بز کوهی حک شده است که نماد فراوانی آب و فرشتگان نگهبان آب میباشد. این سد به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده است.
اهالی روستا معتقدند زمانی که حضرت علی از این محل عبور میکردند به فرمان خدا کوه شکافته شده و چشمه آبگرم به وجود آمده، به همین خاطر چشمه مرتضی علی نامگذاری شده و برای اهالی طبس و روستاهای اطراف، بسیار حائز اهمیت است و مکانی مقدس محسوب میشود. طی سال های اخیر به دلیل پوشش نامتعارف برخی از گردشگران، ورودی تنگه برای مدتی بسته بود و کسی اجازه ورود نداشت.
آب بیشتر زمین های کشاورزی و باغات شهر طبس از طریق نهر آبی که به این شهر منتقل میشود تامین میگردد، پس سعی کنید آب چشمه و رودخانه را آلوده نکنید و در حفظ پاکی آب کوشا باشید و از طرفی با رعایت یکسری مسائل اخلاقی و عرفی به مردمان این منطقه احترام بگذارید.
درفصل بهار چشمه ها و حوضچه ها میزان بیشتری از سایر فصل ها آب دارند پس پیشنهاد میکنیم برای بازدید از این منطقه، فصول سرد را انتخاب کنید چرا که در گرمای تابستان حضور در این منطقه گرم و خشک برایتان ممکن است طاقت فرسا باشد.
بعد از بازدید از منطقه حیرت آور و زیبای چشمه مرتضی علی، پیشنهاد میکنیم به روستای خرو، اصفهک، کریت، ازمیغان و دره کال جنی بروید و از آنجا نیز بازید کنید.
چشمه مرتضی علی در تاریخ 29 مرداد سال 1393 در فهرست میراث طبیعی به شماره 196 به ثبت رسید.
در این منطقه به امکانات رفاهی نمیتوانید دسترسی داشته باشید و برای اقامتتان بهتر است به روستایی ییلاقی خرو که در نزدیکی چشمه واقع شده بروید و شب را در آنجا سپری کنید.
در سفر به چشمه مرتضی علی لازم است مواردی از جمله لباس اضافه، خوراکی، آب آشامیدنی، کفش یا دمپایی مناسب برای حرکت در رودخانه، تلفن همراه و در صورت لزوم داروهای مورد نیاز همراه خود داشته باشید.
در نزدیکی پارکینگ چشمه مرتضی علی فقط یک بوفه و سرویس بهداشتی قرار دارد پس بهتر است قبل از حرکت به سمت تنگه، مواد غذایی و آب آشامیدنی مورد نیاز خود را تهیه کنید.
برای رسیدن به چشمه مرتضی علی ابتدا به شهر طبس سفر کنید، از آنجا به سمت روستای ییلاقی خرو حرکت نمایید. بعد از حدودا 2 کیلومتر به یک پارکینگ میرسید که پس از آن باید ادامه مسیر را پیاده روی کنید و از پله هایی که تعبیه شده پایین بروید تا به دره برسید. در ابتدا به یک فضای صاف که با دیوارهای بلند محصور شده میرسید که جویبار کوچکی در وسط آن جاری است. بر خلاف مسیر آب به حرکت ادامه دهید تا به چشمه های آب و چشمه مرتضی علی برسید. بعد از آب تنی، مسیرتان را مجدد ادامه دهید تا به طاق عباسی برسید. هر چه جلوتر میروید مقدار آب حجیم تر و راه باریک تر میشود. در طول مسیر صخره های بزرگ خزه بسته را میبینید که منظره ای زیبا را خلق کرده اند.
سه شنبه 23 مرداد 1403
شنبه 06 مرداد 1403
سه شنبه 30 آبان 1402
در مسیر پیمودن این دره، دو نهر آب سرد و گرم را درک خواهید کرد. حتما با کفش مناسب بروید که خیس نشود و لذت ببرید از پیمایش آبی خاکی مسیر.
دوشنبه 25 مهر 1401
تقریبا در تمام فصول سال میشه به اونجا سفر کرد و ازش لذت برد. بخاطر اب گرم حتی در زمستان هم میشه رفت
بهتره کفش مناسب و لباس اضافه به همراه داشته باشید.
چهارشنبه 24 آذر 1400
شنبه 20 شهریور 1400
برای رفتن به تنگه ای که چشمه ی مرتضی علی در آن قرار داره باید مسیر زیادی از داخل آب حرکت کنید.
یکشنبه 10 مرداد 1400
دوشنبه 24 خرداد 1400
دوشنبه 13 اردیبهشت 1400
دوشنبه 16 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
شنبه 18 بهمن 1399
شنبه 08 آذر 1399
سه شنبه 04 آذر 1399