حدود قرن هشتم هجری، مردمانی از نقاط گوناگون ایران به همراه مردمان قدیمی ماسوله که در شش کیلومتری شمال غرب این شهر واقع است، به منطقه ای که امروزه به عنوان شهر ماسوله شناخته شده است کوچ کردند. در ده کیلومتری بالاتر از ماسوله جدید، ماسوله قدیم با آثار و بازمانده های انسانی از قبیل سنگ کوره و غیره در منطقه ای وسیع پراکنده شده است که جز آثار باستانی بشمار می آیند. ماسوله یکی از 1140 اثر تاریخی برتر در استان گیلان است. ماسوله شهری با پیشینه ی هزار ساله است. وجود قبرستان ها و گورهای بسیار داخل بافت و اطراف شهر نشان دهنده قدمت بسیار این روستای تاریخی است. در کاوشهای صورت گرفته در منطقه باستانی ماسوله، سفالینههایی متعلق به قرن پنجم تا هشتم هجری قمری به دست آمده که از دقیقترین مستندات قابل توجه تاریخی مربوط به این مکان است
جغرافیای ماسوله
روستای ماسوله با مساحت حدودا صد هکتار و تحت حفاظت میراث فرهنگی و منابع طبیعی، به یکی از خوش آب و هواترین نقاط ایران تبدیل شده است و هر ساله میزبان بخش اعظمی از گردشگران میباشد. شهر تاریخی و توریستی ماسوله به علت برخوردار بودن از معماری منحصر به فرد در جهان شهرت دارد. ماسوله با کوهستانهای مرتفع، جنگل و ییلاقات سرسبز و جلوههای طبیعی بسیاری در فصل بهار و تابستان و قله شاه معلم به هدفی جذاب برای گروههای کوهنوردی تبدیل شده است.
ماسوله در جنوب غرب استان گیلان و در شصت و پنج کیلومتری شهر رشت قرار دارد. این روستای پلکانی، در ضلع شرقی رشتهکوههای تالش قرارگرفته است. این محل که به دلیل نوع معماری خانههایش به شهرت جهانی رسیده، در شیب کوه بنا شده و نمای خانههای پلهای آن در دامنه سرسبز و سر برافراشته کوهها و رودخانهی خروشان «ماسوله رودخان» از دیدنیترین مناظر گیلان و ایران است.
معماری ماسوله
آنچه امروز توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب میکند؛ معماری، بافت سنتی منازل ماسوله است. خانههای ماسوله اغلب دو طبقه است و هر خانه در کل از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت زمستانی و قسمت تابستانی.
قسمت زمستانی منازل که آن را به گویش محلی «سومه» مینامند. سومه از اتاق کوچکی که معمولاً در عقب خانه قرار دارد و از نور چندانی برخوردار نیست، شکلگرفته است. تنها نقطه نورگیر آن، روزنهای است به نام «لون». در میان این اتاق کورهای قرار دارد که از آن برای آشپزی و تهیه غذا و همچنین تأمین گرما استفاده میشود.
قسمت تابستانی یا همان اتاق پیشخوان، دارای پنجرههای اروسی چوبی و بالارو است. این پنجرهها دارای گرههای چینی هندسی است و با شیشههای رنگارنگ تزیین میشود. برخی از خانه ها در این روستا علاوه بر پیشخوان، اتاقکی بر پشت بام منزل دارند که در زبان محلی به آن «برج» می گویند. بام هر منزل در ماسوله متمایل به کوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر قسمت عقب آن مسلط است.
ماسوله دارای چهار محله اصلی است و در حال حاضر در ماسوله بیش از سیصد و پنج واحد مسکونی وجود دارد. وجود بیش از صد و بیست واحد تجاری در منطقه بازاری ماسوله، بیش از چهار کاروانسرا، دو حمام خزینهدار، بیش از سی و سه چشمهی عمومی (خونی)، ده مسجد و پنج امامزاده نشان از رونق و شکوفایی این شهر باستانی دارد.
جاذبههای طبیعی و گردشگری ماسوله
وجود آبشارها و چشمههای فراوان در اطراف ماسوله، زیبایی طبیعت آن را دو برابر کرده است. آبشارهایی که بهصورت پراکنده در اطراف آن دیده میشوند با وجود اینکه در طول سالیان گذشته، دستخوش تغییراتی شدهاند همچنان برای بازدیدکنندگان جلوههای ویژه خود را دارند. آبشار کوشم ماسوله در انتهای دره جنگلی ماسوله و در ارتفاعات این منطقه واقعشده و ارتفاع آن به حدود سی متر می رسد.
مسیر دسترسی به این آبشار در امتداد رودخانه و در جهت مخالف جریان آب است. پس از حدود یک ساعت کوهپیمایی و گذشتن از چندین آبشار کوچک، در انتها به دیوارهای سنگی برمیخوریم که آب از بالای آن به پایین فرو میریزد. از دیگر آبشارهای این منطقه میتوان به آبشار ماسوله رودخان با ارتفاع بیشتر ار بیست متر، آبشار خرم بو و یا خربو، آبشار لارچشمه اشاره کرد که نماهایی بسیار دلفریب داشته و هر کدام بهانهای برای بازدید مجدد از طبیعت بکر ماسوله باشند.
از دیگر جاذبه های طبیعی این منطقه میتوان به رودخانه سیاورود، رودخانه پلنگ ور، پارک ماسوله و غار بوزخانه «غاریخکون» اشاره کرد.
در کل دیدنیهای ماسوله شامل چشمه های طبیعی، کاروانسرا، بقعه، آب انبار و مسجد است. همچنین میان جنگلهای انبوه بین ماسوله و فومن، مکانهای دیدنی چون شولم، گشت رودخان، سیاه مزگی و قلعهای تاریخی و بسیار معروف به نام قلعه رودخان وجود دارند که تمامی دیوارههای این قلعه توسط گیاهان سبز و جنگلی پوشیده شده که همین امر به مرور باعث تخریب آنها شده است.
ماسوله علاوه بر جاذبههای طبیعی، به علت قدمتی حدود هشت قرن با برخورداری از جاذبههای گردشگری تاریخی، یکی از محبوبترین منطقه های توریستی در ایران برای گردشگران و مسافران داخلی و خارجی است.
دیدنی های ماسوله
در ارتفاعات جنگلهای ماسوله و در انتهای درهی جنگلی این روستا، آبشاری به ارتفاع حدودا سی متر قرار دارد که به کوشم شهرت دارد. از جاذبههای این نقطه از روستای ماسوله، میتوان به مسیر زیبای دسترسی به این آبشار اشاره کرد که دارای شیبی ملایم و گزینهی بسیارمناسب برای علاقهمندان به کوهنوردی به حساب می آید. گردشگران به هنگام بازدید از این جاذبهی زیبای طبیعی، در انتهای مسیر پس از عبور از چند آبشار، با دیوارهی سنگی که در انتهای تنگهای زیبا قرار دارد، روبرو خواهند شد که مسیر ریزش آب به پایین است و آبشار «کوشم» را بوجود میآورد.
بازار ماسوله
از دیگر جاذبه گردشگری در روستای ماسوله، بازار مشهور این منطقهی است که میتوان از آن به عنوان قلب ماسوله نام کرد. از ویژگیهای مشهود بازار سنتی ماسوله میتوان به تشکیل آن به چهار قسمت کاملا مجزا و مستقل از هم اشاره کرد که در ساخت مغازههای آن بسیار تاثیرگزار بوده است؛ به گونهای که مغازهها در سطح پایین یک طبقهای و در سطح بالا از دو طبقه تشکیل شده است. گردشگران میتوانند به آسانی صنایع دستی، سوغات و وسایل سنتی ماسوله را از این بازار تهیه کنند.
بیش از سه کاروان سرای بزرگ در دو طرف بازار قرار دارد که محل اقامت بازرگانان و تاجران بوده اند. بنای این کاروان سراها هنوز موجود است. هر چهار محله ماسوله نیز در جوار بازار صاحب یک مسجد هستند که عبارت است از مسجد جامع، مسجد اسدمحله، مسجد قنبرآباد و مسجد خانه بر
نکته جالب اینکه که قدیمی ترین مدرسه دولتی ماسوله نیز در بازار تشکیل شده بوده. این مدرسه با پنج کلاس در طبقه ی دوم مغازه های بالاترین سطح بازار قرار داشته و دانش آموزان با وارد شدن به ایوان سرتاسری آن می توانستند به داخل کلاس های درس بروند. متاسفانه امروزه تمامی این قسمت از بازار که سالهای مداومی محل مدرسه ماسوله بوده است به کلی تخریب گردیده و از بین رفته است.
هم اکنون آنچه بازار ماسوله را پر رونق نگاه داشته است نه تجارت و داد و ستد کالاهای مناطق مجاور این شهر تاریخی، بلکه رفت و آمد مسافران دور و نزدیک به این منطقه است. به همین دلیل واحدها و اصنافی که زمانی به تعداد زیاد درحال تولید و ارائه و خرید و فروش کالا بودند دیگر به چشم نمی خورند. به جای آنها قهوه خانه ها و فروشگاههای صنایع دستی سراسر بازار را اشغال کرده اند. البته این واحد های جدید صرفاً در فصول مسافرپذیر سال، مخصوصاً فصل تابستان فعال می باشند و سایر فصول یا تعطیل می باشند و یا بسیار آرام و خلوت هستند. در کنار این واحدها، اصنافی نیز مایحتاج روزمره اهالی را تامین می کنند مانند نانوائی ها، قصابی ها، خواروبار فروشی ها و بقالی ها که در تمام فصول سال برقرار بوده و درحال خدمات رسانی به ساکنین ماسوله می باشند.
متاسفانه بافت معماری این مجموعه در دهه های اخیر بسیار دستخوش تغییر شده و ظاهر قدیمی و تاریخی خود را تا حدودی از دست داده است. با این حال، وجود جاذبه های کم نظیر بافتی همچنان خارق العاده می نمایند. این جاذبه ها مربوط به شیوه دسترسی ها، هم جواری واحدها و طبقات و همچنین شکل گیری ارگانیک و توپوگرافیک کل مجموعه بازار است که برای هر علاقمند به معماری بومی و سنتی قابل اهمیت بوده و قابل ستایش است.
موزه مردم شناسی ماسوله
از دیگر مکانهای گردشگری در ماسوله موزهی مردمشناسی آن است که از سال 1381 فعالیت خود را شروع کرده و در سه قسمت جداگانه به نمایش مجموعهای از اشیا فرهنگی مردم این روستای تاریخی پرداخته است.
وسایل نگهداری شده در موزه ماسوله، نزدیک به چهارصد سال قدمت دارد:
ابزار و وسایلی که دارای قدمتی بیشتر از یک قرن است و نیز اسناد تاریخی به همین قدمت در بخش نخست، اسناد و وسایل مربوط به دویست سال پیش در بخش سوم و اشیایی که از گذشته ای متعلق به چهار قرن برخوردار است در بخش سوم این موزه، نگهداری میشود. ابزارآلات کشاورزی، انواع سفال، اشیا قیمتی، وسایلی ساخته شده از کاغذ، شیشه، سنگ، وسایل جنگی، انواع کارهای دستی و ... در این موزه که مرتبط با تاریخ ماسوله و روستاهای نزدیک واطراف آن است، دیده میشود.
پارک جنگلی ماسوله
پارک جنگلی ماسوله در شمال کشور که هم اکنون یکی از مکانهای پربازدید و توریستی ایران به شمار می آید، به سبب حضور کوهستان و جنگلهای زیبا با درختانی تنومند و طبیعتی سرسبز، پارکی زیبا به وسعت حدود دو هزار هکتار ایجاد شده است که بخش عظیمی از آن متشکل از کوهستان است و در روستای ماسوله قرار دارد. احداث این پارک که «پارک جنگلی ماسوله» نام گرفته است، علاوه بر مهیاکردن مکانی برای تفریح گردشگران، باعث حفظ محیط زیست، درختان و گونههای مختلف گیاهی شده است که بسیار قابل ستایش است. در این تفریحگاه طبیعی و بی نظیر میتوان انواع درختان فندق، راش، ممرز، توسکا، درخت آزاد، گیاهان دارویی و علفی را مشاهده نمود که زیبایی منحصر به فردی را به این مکان اهدا کرده است.
امامزاده عون بن محمد
ارامگاه متبرک و متعلق به امامزاده عون بن محمد حنفیه بن علی (ع)، از دیگر بناهای تاریخی در روستای ماسوله است که از پیشینهای متعلق به قرن دوم یا سوم هجری قمری برخوردار است. این بارگاه مطهر، درقسمت مرکزی ماسوله قرار دارد و با توجه به اسناد موجود، مدفن فرزند محمد حنفیه، پسر امام علی (ع) است. عمارتی هشتضلعی که قدیمی ترین تاریخ این بارگاه به صورت کندهکاری روی سنگ قبراست که تاریخ 969 را نشان می دهد. گردشگران به هنگام بازدید از ماسوله، میتوانند بازدید از این مکان مذهبی و تاریخی را در برنامهی سفر خود قرار دهند.
قله شاه معلم (ماسوله داغ)
این قله از جمله جاذبههای گردشگری طبیعی در استان گیلان و روستای ماسوله است که ارتفاع آن بالغ برحدود سه هزار متر تخمین زده شده است. این پدیدهی ازیبای طبیعی که در شمال غربی ماسوله قرار گرفته است، به نام ماسوله داغ نیز شهرت دارد و در بین کوهنوردان ایران به دلیل راه سخت و زیبایی غیر قابل وصف مناظر آن، از جایگاه ویژهای برخوردار است.
آبشار لار چشمه
در نزدیکی روستای ماسوله، پدیده طبیعی بسیار زیبایی به نام «آبشار لارچشمه» وجود دارد که اکنون یکی از جاذبههای گردشگری محبوب در شمال ایران است. لارچشمه دارای ارتفاع تقریبی حدودا شش متر است و در بین انبوهی از درختان سرسبز جنگلهای شمال ایران، قرار دارد احداث قهوهخانه، تفرجگاه و رستوران در کنار این آبشار خروشان، این مکان را به تفریحگاهی دوستداشتنی برای علاقهمندان به طبیعتگردی، تبدیل کرده است.
ییلاق کوربار ماسوله
از جمله ییلاقهای زیبا و تماشایی ایران، ییلاق کوربار در ماسوله است که دربین کوههای جنگلی و سرسبز استان گیلان قرار دارد. از ویژگیهای منحصربهفرد این ییلاق، مسیر دسترسی به آن است که در نوع خود کمنظیر و بسیار دیدنی است. مسیری برخوردار از طبیعتی دست نخورده و چشماندازی منحصر به فرد که علاقهمندان به کوهنوردی و طبیعتگردی با قدم گذاشتن در آن، محو زیباییهای خیره کننده ی آن شده و سرسختی و پیادهروی چند ساعته را با لذتی دلپذیر و شیرین فراموش خواهند کرد.
مکانهای دیدنی بسیاری در روستای زیبا و تاریخی ماسوله با معماری ویژه ی پلکانی و رنگ خانههای جالب و جذاب است که بیان تمامی آنها در یک مقاله امکانپذیر نیست. از دیگر مکانهای گردشگری این روستای خوش آبوهوا درشمال ایران میتوان امامزاده ابراهیم، امامزاده هاشم، آبشار تریشوم، مسجد صاحبالزمان، چشمهی آب معدنی علی زاخونی، چشمهی آب معدنی زمزمه و ... نام برد
سوغات ماسوله
از جمله سوغات ماسوله را می توان به:انواع چاقو و ابزار های فلزی - گره چینی - گیوه - گلیم بافی - جوراب بافی - عروسک بافی - روفرشی و دمپایی - اگردک (شیرینی محلی) و گلپر را نام برد. بازار ماسوله، مکانی برای آشنایی با محصولات و همچنین سبک زندگی مردمان خطه ی سبز گیلان است. بازار ماسوله، جذاب و دوست داشتنی است و در ان می توان صنایع دستی شمال ایران را مشاهده نمود.
کیف و لباس های محلی بافته شده از جنس های مختلف و آن چه در بعضی از شهرهای شمال دیده می شود .در بازار ماسوله میتوان شیرینی پزی خاصی را هم دید که شیرینی های محلی لذیذ دارد. اگر مسیرتان به آن جا افتاد، از شیرینی های آن هم امتحان کنید.
شغل مردم ماسوله
مردم ماسوله اکثرا چموش دوز و آهنگر هستند و به دوخت چموش و ساخت چاقو و وسایل آهنگری مشغولند. زن ها به بافت جوراب پشمی و بافت شال یا چادر های سیاه برای چادر نشینان می پردازند، برخی دامداری و چوپانی می کنند و در زیر پناهگاهی که از شاخه برگ درختان درست شده و کومه نام دارد به سر می برند.
آنان کومه را در جنگل می سازند تمامی زمستان را با رمه خود در آنجا می گذرانند تابستان ها را در ییلاق و زیر چادر های سیاه به سر می برند.
صنایع دستی ماسوله
در ماسوله، یکی از کارهای بانوان، بافتن عروسک های کاموایی است. عروسک هایی که بسته به جثه شان قیمت های مناسبی دارند. این زن ها همچنین انواع لیف حمام هم می بافند، آن هم با چنان سرعت دستی که شاید نیم ساعته کار یک لیف یا پشت شور را به اتمام برساند آن هم با قیمت های منصفانه.
آهنگری، چموشدوزی، چلنگری، تفنگسازی، چاقوسازی، نجاری، شیشهگری، مسگری و رویگری از صنایع دستی معروف ماسوله هستند که دیگر در بین مردم این منطقه رواج ندارد.
مسیر دسترسی به ماسوله
می توانید ابتدا به شهر فومن بروید، اگر خودروی شخصی ندارید می توانید از رشت یا فومن با اتومبیلهای سواری یا مینی بوس به ماسوله بروید. اگر با خودروی شخصی، از تهران قصد سفر به ماسوله را دارید، نیازی به رفتن به شهر رشت نیست، قبل از رسیدن به شهر رشت، می توانید به سمت فومن مسیر خود را تغییر دهید.
اقامتگاه مناسب
برای مشاهده اقامتگاه های ماسوله میتوانید در سایت ویلاجار اطلاعات مربوط به ویلاهای ماسوله را ببینید.
دوشنبه 25 اردیبهشت 1402
چهارشنبه 10 آذر 1400
دوشنبه 04 مرداد 1400
سه شنبه 18 خرداد 1400
چهارشنبه 08 اردیبهشت 1400
صبح آفتاب که می زنه، با آواز خروس از خواب بیدار بشی و سماور را روشن کنی
در خانه را که باز می کنی بوی علف و آتش مشامت رو پر کنه و از طعم چایی تلخ و نان محلی تازه روستایی لذت ببری...😌
شنبه 14 فروردین 1400
شنبه 16 اسفند 1399
پنج شنبه 14 اسفند 1399
چهارشنبه 15 بهمن 1399
شنبه 13 دی 1399
چهارشنبه 21 خرداد 1399