شهرستان ایذه در استان خوزستان در فاصله 178 کیلومتری از شهر اهواز واقع شده و با داشتن آثار تاریخی بسیاری نشان دهنده تمدن مردم ایران در گذشته و نمادی از تمدن حکومت عیلامی ها در ایران می باشد.
یکی از مکان هایی که گوشه ای از تاریخ ایران باستان را به نمایش گذاشته و همواره علاقه مندان به تاریخ را به سوی خود جذب می کند کول فرح است که این منطقه را با نام نیایشگاه نارسینا نیز می شناسند. تنگه کول فرح در انتهای دشت ایذه، واقع در شمال شرق این شهر و در فاصله 7 کیلومتری از آن قرار گرفته و برعکس دره های این منطقه که اکثرا دارای شیبی تند و تنگ هستند بسیار زیبا و دل نواز است.
کول فرح دارای شش کتیبه نقش برجسته با موضوعات مختلف است، اما چیزی که در این شش سنگ نگاره به صورت مشترک یافت شده، برپایی مراسم های مذهبی است که این موضوع نشان می دهد کول فرح زمانی عبادتگاه عیلامی ها بوده است.
منطقه تاریخی و با ارزش کول فرح مکانی برای تکمیل اطلاعات تاریخی و تحقیقات بیشتر در مورد تاریخ دوره عیلام شمرده می شود زیرا علاوه بر داشتن سنگنگاره، چندین کتیبه به خط باستانی عیلامی نیز در این مکان یافت شده است.
نشانه هایی از محل زندگی مردم در دوره های گذشته، مانند کانال های آب، گورها، نقاط نگهبانی و دیده بانی و بقایای ساختمان در محوطه پیرامون سنگ نگاره های کول فرح و در بین کوه ها دیده شده که برخی از آن ها از دوره عیلامی تا زمان ساسانیان پا برجا بوده است.
در تاریخ 15 دی ماه سال 1310 شمسی، سنگنگارههای کول فرح با شماره ثبت 133 در بین آثار ملی ایران قرار گرفت.
کلمه کول به معنی دره و کلمه فرح به معنی شاد می باشد پس کول فرح به دره ای روح افزا و دلنشین گفته می شود.
رشته کوهی در قسمت شرقی کول فرح واقع شده که در مجاورت آن دو قطعه سنگ نامنظم و عظیم دیده می شود. روی این دو سنگ طرحی با ظرافت از چهره انسان و بدن جانوران در حالت عبادت و احترام کشیده شده است.
با بررسی کتیبه های باقی مانده در تنگه کول فرح مشخص شده که این مکان در گذشته محل نیایش نارسینا معبود تمدن عیلام بوده است.
حال شرح سنگ نوشته های کول فرح را به ترتیب بررسی می کنیم:
سنگ نگاره اول به شرح مراسم قربانی پرداخته است. این سنگ نگاره با پهنای 1 متر و 70 سانتی متر که در ارتفاع 6 متری کوه قرار دارد، مراسم قربانی توسط شاه هانی عیلامی را توصیف می کند. در سال 2700 قبل از میلاد مسیح، شاه هانی یک از حاکمان مستقل آیاپیر که به طور همزمان با شوتروک ناهونته دومین پادشاه عیلام حاکمیت می کرد در حال قربانی کردن است. در این نقشینه، شاه کلاهی گرد بر سر گذاشته و وزیر او به نام شوترورو و یک نفر دیگر در کنار او هستند. سه نوازنده نیز به همراه یک دف و دو ساز چنگ در جلوی شاه در حال حرکت می باشند. در قسمت زیر نقش برجسته نیز تصویر نوازنده ها، یک شکارچی به همراه یک بز کوهی نشان داده می شود. سه کاهن نیز در حال ایستاده، در بخش پایینی حکاکی شکارچی قرار دارند که یک بز کوهی و دو گاو نر را در جلوی خود دارند. سه قوچ شکار شده فاقد سر نیز در کتیبه دیده می شود که به دست شکارچی کشته شده اند. در این نگاره، کتیبه ای با 24 سطر با خط عیلامی دیده می شود که نام اشخاصی که در سنگ نگاره حکاکی شده اند را آورده است.
سنگ نگاره دوم نیز مراسم قربانی را به تصویر کشده است. در این حجاری، شخصی در وسط صفحه ایستاده است که دستانش را به حالت دعا و نیایش مقابل صورت خود گرفته و پوشش او برخلاف پوشش معمول زمان عیلامی تا بالای زانو است. تصویر 4 مرد دیگر نیز در سمت چپ سنگ نگاره دیده می شود که با ادای احترام، او را همراهی می کنند. در مقابل شخص وسط، گاوی نر به همراه چند قربانی دیگر به زمین افتاده اند.
سنگ نگاره سوم، مجسمه یکی از معبودهای عیلام را نشان میدهد که بر دوش 4 مرد عیلامی قرار گرفته و افراد زیادی او را همراهی می کنند. این نقش برجسته روی یک تخته سنگ بزرگ به صورت چهارگوش حک شده و ارتفاعی به اندازه 2 متر و 80 سانتی متر دارد. در این سنگ نگاره، مجسمه خدای عیلامی روی تختی قرار گرفته و جامه ای بلند پوشیده است. در پشت مجسمه خدای عیلامی، در چهار صف، 67 نفر ایستاده اند که 2 نفر از آن ها مهم تر از بقیه هستند و قد بلندتری نسبت به سایرین دارند. در سمت چپ سنگ نگاره، چهار صف دیگر دیده می شود که مردان زیادی در این چهار صف به دنبال سایر افراد ایستاده اند. تعداد 36 آهو و 3 راس گاو بزرگ نیز در قسمت راست نقش برجسته حجاری شده است. 7 مرد اسیر جنگی که عریان می باشند و کوچک تر از سایر افراد حاضر در این صحنه دیده می شوند نیز در این کتیبه به نمایش درآمده اند. در گوشه دیگر نقش برجسته، 9 مرد دیگر حجاری شده که به طرف پادشاه در حرکت هستند.
سنگ نگاره چهارم، قدیمی ترین دست کند این منطقه است که در آن پادشاه در حال هدیه دادن می باشد. این نقش برجسته به عنوان زیباترین سنگ نگاره های کول فرح شناخته می شود. این سنگ نگاره به علت قدمت زیادی که دارد، عنوان مادر نقش های درگاه های عمارت صد ستون و پلکان آپادانا را از آن خود کرده است. در قسمت بالایی نقشینه، پادشاه با لباسی بلند روی تخت پادشاهی نشسته و مقابل او میزی واقع شده که هدایایی روی آن قرار گرفته است. پشت سر پادشاه، سه نفر دیده می شود و در بخش پایینی نقش برجسته، افرادی در چهار ردیف ایستاده اند که یک دست خود را به سمت جلو و دست دیگر را به نشانه احترام مقابل صورت خود گرفته اند. در دو طرف این صحنه، چند نفر هم در حال هدیه دادن، حجاری شده اند.
سنگ نگاره پنجم یک شخص عیلامی را به نمایش گذاشته است که در مراسمی مذهبی حضور دارد. این نقش از جهت فاصله قرار گرفتن پاها و نیز طرز قرار گرفتن دست ها مشابه نقش برجسته دوم کول فرح میباشد. در مقابل این فرد عیلامی، آتشدانی قرار دارد و حیوان قربانی شده نیز به صورت وارونه و برعکس حجاری شده است. در این نقش برجسته، تصویر کاهن به مرور زمان از بین رفته است.
سنگ نگاره ششم، آخرین نقش برجسته کول فرح است. این سنگ نگاره، حمل مجسمه معبودهای عیلامی را نشان میدهد و بیشتر به نقش برجسته سوم کول فرح شبیه است. این سنگ نگاره، شامل 4 نفر است که کلاهی بر سر دارند و در حال بلند کردن مجسمه خدای عیلامی می باشند.
همانطور که گفته شد، کول فرح محل عبادت پیشنیان بوده است که تا حدودی چگونگی برپایی مراسم های مذهبی را در معرض دید عموم قرار می دهد.
نکته جالب این سنگ نگاره ها این است که همه مردانی که برای عبادت به کول فرح می آمدند پا برهنه و بدون پا افزار هستند.
بازدید از این مکان تاریخی، به گردشگران اطلاعات مفیدی در مورد تاریخ و تمدن غنی ایران باستان می دهد و آن ها را با برخی آداب و رسوم پیشنیان آشنا می سازد. اما موضوع قابل تاسف این است که بعضی از این سنگ نگاره ها در اثر بی توجهی گردشگران و نیز نصب حفاظ های غیر استاندارد دچار آسیب زیادی شده اند.
اگر به دیدن آثار تاریخی علاقهمند هستید می توانید در ایذه و در کول فرح، ساعاتی به گذشته های دور سفر کنید و از تمدن باستانی عیلام غرق در شگفت شوید.
همچنین می توانید از جاذبه های دیدنی نزدیک کول فرح مانند دشت سوسن، تالاب بندون و پل تاریخی شالو دیدن کنید.
برای رفتن به کول فرح به استان خوزستان و شهر ایذه رفته و بعد از عبور از دروازه قرآن ایذه به سمت دهدز بپیچید و به میدان غدیر بروید. سپس وارد جاده ایذه - دهدز شده و بعد از کمی طی کردن مسیر زیبای این جاده، تابلوی راهنمای کول فرح نمایان می شود.
اگر به خوزستان سفر کردید میتوانید برای اقامت با اجاره ویلا در خوزستان که سایت ویلاجار برای مسافران در نظر گرفته است استفاده کنید.
یکشنبه 24 تیر 1403
دوشنبه 02 آبان 1401
چهارشنبه 01 دی 1400
چهارشنبه 24 شهریور 1400
سه شنبه 12 مرداد 1400
چهارشنبه 26 خرداد 1400
چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400
یادش بخیر من سال 84 زمان دانشگاه همیشه برای تفریح ایذه میرفتیم و از کول فرح هم دیدن کردم.💖💖💖
چهارشنبه 18 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
یکشنبه 19 بهمن 1399
یکشنبه 21 دی 1399
دوشنبه 10 آذر 1399