یکی از با ارزش ترین مکان هایی که از زمان قدیم تا به امروز در شهرهای ایران باقی مانده، بازارهای سنتی هستند. هر چند امروزه تغییراتی در آن ها ایجاد شده است اما هنوز به خاطر نوع معماری، دسترسی راحت به کالاهای مورد نیاز و راحتی تبادل کالا، در بین مردم و گردشگران محبوبیت خاصی دارد.
بازار سنتی قم در بافت قدیمی شهر قرار دارد، بافتی که در آن، محله های این شهر از قبل تا بعد از اسلام شکل گرفته و همین مسئله بیانگر این است که قدمت شهر قم چندین هزار ساله میباشد و به خاطر قرار گرفتن در شاهراه اصلی و عملکردهای مختلفی که دارد، بسیار حائز اهمیت است.
میتوان بازار قدیمی قم را به خاطر داشتن بزرگترین سقف ضربی، یکی از شاهکارهای معماری ایران معرفی کرد. با توجه به قرارگیری این شهر در منطقه کویری، اصول معماری در طراحی این بازار کاملا رعایت شده است.
چیزی که در نگاه اول توجه شما را جلب میکند معماری بازار به شکل سرپوشیده و سقف گنبدی آن است که دلیل این نوع طراحی به خاطر حفظ مراجعه کنندگان و کاسبان از سرمای زمستان و گرمای تابستان است. سیستم تهویه بازار از طریق روزنه های تعبیه شده در سقف میباشد که در نوع خود کاملا هوشمندانه و بی نظیر طراحی شده است. این روزنه های به شکل دایره ای هستند و علاوه بر اینکه نقش تهویه را دارند، نور مورد نیاز محوطه داخلی را نیز تامین میکنند.
طی بررسی های انجام شده به این نتیجه رسیدند که مصالح کاربردی مصالح بومی از جمله در ساخت بازار آجر، سنگ، خشت گلی بوده است.
این بازار سنتی همچون بازارهای قدیمی از چهارسوق، تیمچه بزرگ، راسته و سرا تشکیل شده است. هر بخش از آن در دوره های مختلفی هم چون سلجوقیان، صفویان، قاجاریان و پهلوی ساخته شده است و قدمت آن به بیشتر از صد سال میرسد. سراهای متعددی که در این بازار مشاهده میکنید در قدیم به عنوان محلی برای اسکان رهگذران و تجار کاربرد داشته است. اختلاف نظر های بسیاری در مورد قدمت بازار است اما به دلیل افزایش تقاضا، مطمئنا گسترش آن در زمان قاجار و حکومت پهلوی میباشد.
بانی بنای بازار شخصی بنام حاج سید محمود طباطبایی یکی از تاجران بنام قم بوده است.
معروف ترین بخش از بازار، تیمچه آن است که توسط معمارباشی معروف بنام استاد حسن قمی در سال 1301 ه.ش ساخته شد و دارای بخش های مختلفی میباشد. در قدیم تیمچه های بسیاری وجود داشته که به خاطر شهرسازی از بین رفته اند و امروز فقط یک تیمچه بزرگ باقی مانده است که بازسازی آن توسط میراث فرهنگی انجام گردید. سبک سازی کف بازار، آجر فرش پشت بام، تزیینات داخلی گنبد، مرمت هایی است که در این بخش اعمال شد.
تیمچه دارای 12 حجره با ارسی های بی نظیری است که معماری ظریف آن واقعا تحسین برانگیز است. وسط سقف با ارتفاع 15 متر و دهانه 15 متر دو پوسته ای است و بدون ستون طولی بالغ بر 28 متر دارد. چشمه میانی سقف با پوشش آجری ظریف و مقرنس کاری گچی چشم نواز است. پوشش زیرین قُبّه شمسه کاری و عرقچین است.
راسته فرش فروش ها در بازار معروف است. اگر علاقه مند به خرید یا بازدید از فرش و انواع آن هستید حتما سری به این بخش بزنید. در این راسته قالی های دستبافت، ماشینی، گلیم و قالیچه به فروش میرسد. مطمئنا آوازه فرش قم به گوشتان رسیده است.
بازار امروزه به دو بخش کهنه و جدید تقسیم گردیده و در هر یک از بخش ها مساجدی توسط اصناف مختلف ساخته شده است که خود دلیلی بر مذهبی بودن اهالی شهر قم است.
طول هریک از بازارهای قدیمی و جدید به یک کیلومتر میرسد. البته ناگفته نماند بازار جدید در زمان ناصرالدین شاه بنا شد.
نزدیک بودن حرم مطهر حضرت معصومه، خواهر امام رضا (ع) به بازار سنتی باعث شده که گردشگران و زائران حتما سری هم به این بازار بزنند. از طرفی وجود کالاهای سنتی و امروزی با قیمت و کیفیت مناسب در بازار قدیمی محبوبیت آن را در بین عوام دو چندان کرده است.
هرچند به خاطر تحولات اقتصادی و اجتماعی، کالبد سنتی بازار از بین رفته و فضاهای آراسته جدید جایگزین بخشهایی از بنای قدیمی شده اند اما هنوز یکی از مکان های گردشگری و با اهمیت در شهر قم به شمار میرود.
بعد از شهر مشهد در استان خراسان رضوی، شهر مقدس قم دومین مرکز گردشگری مذهبی در ایران محسوب میشود.
اگر به شهر قم سفر کردید حتما برای خرید سوغاتی از این بازار سنتی دیدن کنید.
در کنار بازار سنتی میتوانید از سایر جاذبه های طبیعی و آثار باستانی در این شهر از جمله، مدرسه فیضیه، حمام عشقعلی، گنبدهای نمکی طغرود، دریاچه حوض سلطان بازدید نمایید.
برای دسترسی به بازار سنتی قم به خیابان آیت الله طالقانی بروید.
سه شنبه 10 مهر 1403
چهارشنبه 20 تیر 1403
سه شنبه 07 آذر 1402
یکشنبه 24 مهر 1401
دوشنبه 22 آذر 1400
یکشنبه 10 مرداد 1400
دوشنبه 24 خرداد 1400
دوشنبه 13 اردیبهشت 1400
دوشنبه 16 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
شنبه 18 بهمن 1399
پنج شنبه 18 دی 1399
سه شنبه 25 آذر 1399