ایران کشوری متمدن و کهن است که در آن اقوام زیادی در شهرهای مختلفی زندگی میکنند. هر یک از آنان رسومات و مراسم خاص خود را دارند که برگرفته از اعتقادات و فرهنگ نیاکان ما میباشد.
در بین مردمان ایران زمین، ساکنین استان کردستان هنوز به این آیین های سنتی پایبند هستند و با برگزاری مراسمی که از قدیم برایشان به یادگار مانده است همچنان اصالت شان را حفظ کرده اند و سنن خود را استحکام بخشیده و زنده نگه میدارند.
اقوام کرد، مراسم بومی و سنتی خود را با پوشیدن لباس های رنگی محلی، پخش موسیقی های سنتی و شاد کُردی، حرکت های منظم دسته جمعی و بازی های محلی برگزار میکنند و به همین خاطر است که به مردم این دیار، مردم سرزنده و شاد لقب داده اند.
از مراسم محلی شهرهای مختلف استان کردستان که قدمتی طولانی دارند بوکه بارانه، شب یلدا، بیلن دانا، مراسم عید نوروز، هه لاوه مه لاوه، کوسه گردی، نوروز پالنگان، میرمیرین، سیزده بدر، عروسی پیر شالیار و سمنو پزان است. در بین آنها پیرشالیار، میرمیرین و سمنو پزان اهمیت بسیاری دارد و به دلیل اینکه با شور و زیبایی خاصی برگزار میشود علاقه مندان زیادی از شهرها و کشورهای دیگر برای حضور در این مراسم به استان کردستان سفر میکنند. این رسوم و سنت ها به نوعی جاذبه گردشگری برای این استان محسوب میشود که امیدواریم مسئولان آن ها را جهت حفظ ارزش هایشان ثبت نمایند.
- آیین عروس باران که در زبان کردی به آن بوکه بارانه میگویند قدیمی ترین مراسم در مناطق کردنشین ایران است. در این مراسم کودکان به شوق بارش باران در حالی که عروسک در دست دارند شعر بوکه بارانه میخوانند. در این سنت قدیمی عروسک که در گویش کردی بوک گفته میشود، نماد دفع خشکسالی، زیبایی و پاکی است. دختران کوچک به کمک مادر یا مادربزرگشان عروسک های پارچه ای را میسازند و به یک چوب بلند وصل میکنند. این آیین هنوز در برخی از روستاهای کردستان زمانی که خشکسالی باشد یا بارندگی در سال کم باشد برگزار میشود.
- مراسم شب یلدا یا " شه و چله " در کردستان به این صورت است که یک هفته قبل از فرا رسیدن آخرین شب پاییز، به صاحب خانه اطلاع میدهند تا در این شب اقوام و دوستان نزدیک در منزل آن شخص جمع شوند.
- جشن بیلن دانا که شکرگزاری بابت گذر از سرمای دشوار کوهستان و طلب روزی فراوان از خداوند متعال است در 14 بهمن به مدت دوروز انجام میشود. این جشن توسط جوانان برگزار میشود. به این شکل که هر یک از انها 4 دسته چوبی یا پارو چوبی که نماد چهار محصول آب، نان، گوشت و بلوط است را در وسط محوطه ای قرار میدهند و دور تا دور آن هیزم میگذارند سپس آتش را روشن میکنند. هر کدام از دسته ها به معنی یک محصول خاص است و هر کدام که زودتر از بقیه پاروها بسوزد به اعتقاد بزرگان در آن سال آن محصول فراوان تر است. دسته چوبی که نماد است به معنی سالی پر از بارش و آب است، نان نماد برکت و روزی، گوشت به معنی افزایش دام و بلوط به معنی ازدیاد محصولات جنگلی است. قدمت این جشن به حدود 4 هزار سال قبل از میلاد مسیح بر میگردد. در آن زمان مردمانی که در منطقه زاگرس ساکن بودند باور داشتند که سوزاندن چوب باعث ضدعفونی شدن آغل دام ها میشود و به همین خاطر آتش زدن در این جشن نمادی بر گرفته از این باور است.
- مردمان کردستان هر ساله جشن باستانی نوروز را با آداب و رسوم خاصی برگزار میکنند که بیانگر قدمت حضور آنان در فرهنگ و تاریخ ایران است. اهالی کردنشین از یک ماه قبل با کاشت دانه های گندم، نخود، کنجد یا عدس در ظرف های مختلف به استقبال بهار میروند. کودکان و نوجوانان آیین سنتی هه لاوه ملاوه و کوسه گردی را در روزهای آخر سال انجام میدهند. آن ها به درب خانه ها میروند و در حین کوبیدن درب، شعر کردی مخصوص این روز را میخوانند:
هه لاوه مه لاوه، بیستانی سوور و ساوا، کورتان ببی به زاوا، کچ تان نه بی به چاوا، شتیک مان بو بخنه بن تاوا ( بوستان تان سرسبز و آباد، پسرتان داماد شود، دخترتان چشم نخورد، چیزی برای مان بیاور )
سپس از صاحب خانه چند تخم مرغ به عنوان هدیه دریافت میکنند. تخم مرغ نشانه زندگی دوباره است.
درمراسم کوسه گردی که نوعی نمایش خیابانی و بازی است توسط دو نفر با لباس های مردانه و زنانه یا با نفرات بیشتر در نقش های نی زن، محافظ اجرا میشود. آن ها در معابر شهر و روستا حرکت میکنند و با حرکات خود موجب شادی اهالی میشوند. این مراسم چون سابقه تاریخی دارد در مناطق آذری نشین نیز برگزار میشود و به آن " کوسه گلین " میگویند. این نمایش به مناسبت زنده شدن زمین است.
- یکی از اعیاد مهم در کردستان، جشن نوروز پالنگان است. این جشن، همان جشن نوروز است اما با سایر نقاط ایران متفاوت و پرشور تر برگزار میشود. دختران و پسران کرد با لباس های رنگی، مشعل به دست همچون سربازان نظامی از بالای روستا به پایین می آیند و در یک نقطه گردهم میایند تا سایر اهالی روستا به آنها ملحق شوند. سپس با صدای موسیقی کردی دور آتش شروع به رقص محلی میکنند.
- مراسم دیگری که مختص فرارسیدن بهار و عید باستانی است، آیین میرمیرین یا امیربهادری میباشد. علاوه براینکه در حین برگزاری مراسم، مردم از تفریح دور هم لذت میبرند، گفتگوهایی بین آنها به صورت طنز و جهت خنده با مضمون انتقاد از حاکم یا فرمانروای خودکامه محلی در قالب مثل، رد و بدل میشود.
- روز 13 فروردین یا همان سیزده بدر که روز طبیعت نامگذاری شده است، ایرانیان در هر جای این کره زمین که باشند به سمت طبیعت روانه میشوند تا روز خوشی را در کنار خانواده و دوستان رقم بزنند. در کردستان این روز متفاوت تر برگزار میشود. در گوشه ای از دامن طبیعت و دشت های سرسبز زنان خوش ذوق کُرد در حال پختن غذاهای خوش طعم محلی با گیاهان کوهی هستند، دختران دم بخت با ذوق فراوان چمن ها را گره میزنند چون باور دارند در سالی که پیش رو دارند بختشان باز میشود، پسران و مردان به صورت گروهی بازی های محلی از جمله کلاوریزان و هیله مارانی را انجام میدهند، دیگر مردمان در حال پرتاب 13 سنگ به دور دست هستند تا ناخجستگی و ناپاکی را از اعضای خانواده شان در سال جدید دور کنند و در پایان روز سبزه ای که کاشته بودند را به بستر رودخانه رها و به طبیعت هدیه میکنند و از آن طلب خیر و برکت دارند.
- طبق نظریه مورخان، مراسم عروسی پیرشالیار که یکی دیگر از سنت ها است، تاریخچه آن به بیشتر از 1000 سال میرسد که در ادیان باستانی و اسطوره های ایرانیان ریشه دارد و دارای چندین مرحله است. این آیین در منطقه هورامان در بهار و زمستان طی 3 هفته هر سال برگزار میشود. مردمان کُرد که از اقوام اصیل ایرانی هستند، با قربانی کردن دام و نیایش خداوند یکتا این جشن را به پا میدارند و دراویش با نواختن دف زنی شروع به رقص سماع مینمایند. "پیر شالیار" یا "پیر روحانی" دارای کتابی ارزشمند است. اهالی اورامان برای پیر شالیار احترام زیادی قائل هستند و اجازه نمیدهند که غریبه ها کتاب ایشان را ببینند.
ناگفته نماند که امروزه اجرای یکی از موسیقی های اصیل کردستان بنام سیاه چمانه که مخصوص منطقه اورامانات است به خاطر داشتن متن آزاد از بین رفته است و باعث نگرانی برخی کردنشینان است که مبادا از خاطر آیندگان برود.
- مراسم دیگری که در بین کردها هنوز رواج دارد مراسم سمنو پزان است که نوعی عروسی و پایکوبی و مختص زنان میباشد به این شکل که زنان دور سمنو حلقه میزنند و صدای هلهله سر میدهند. البته امروزه این آیین با تغییراتی برگزار میشود. دعا و روضه خوانی جایگزین شادی و پایکوبی شده است. به گفته زنان روستای قلعه قروه سمنو مهریه حضرت زهرا (س )است و این آیین را در 15 روز انجام میدهند.
مراسم و جشن های مذهبی که همراه با دف زنی و مولودی خوانی است، به مرور زمان به رسومات دیرینه اهالی کردستان اضافه شده است. یکی از این مراسم که بیشتر جنبه دینی دارد در آغاز ماه ربیع الاول با دف زنی و خواندن اشعار کردی، فارسی و عربی در تکیه های شهر و روستا، خانقاه ها و مساجد با حضور اهالی شهر و روستا و مهمان هایشان بر پا میشود و اگر در این روز در خیابان ها و کوچه پس کوچه ها قدم بزنید صدای دلنشین و نوای کردی به گوشتان میرسد و از دیدن خیابان هایی که چراغانی شده اند لذت میبرید. ماه ربیع الاول برای اهالی کُرد بسیار پر اهمیت است چرا که در این ماه پیامبر اکرم حضرت محمد (ص) متولد شده اند. بعد از اذان مغرب و عشا، با تلاوت چند آیه از کتاب قرآن کریم، گروهی که لباس های محلی میپوشند، دف هایشان را که کلمات مبارک و مقدس الله و پیامبر اسلام حک شده به دست میگیرند و با نوای دلنشین محلی کردی آماده برگزاری مراسم میشوند.
اگر به این استان سفر کردید حتما از جاذبه های گردشگری کردستان دیدن کنید و با سفارش غذاهای محلی در وعده های غذایی تان از طعم خوش آن ها لذت ببرید.
شنبه 08 اردیبهشت 1403
پنج شنبه 27 مهر 1402
یکشنبه 24 مهر 1401
دوشنبه 22 آذر 1400
یکشنبه 10 مرداد 1400
دوشنبه 24 خرداد 1400
دوشنبه 13 اردیبهشت 1400
دوشنبه 16 فروردین 1400
یکشنبه 17 اسفند 1399
شنبه 18 بهمن 1399
پنج شنبه 18 دی 1399
چهارشنبه 26 آذر 1399