با عبور از شهر تبریز در فاصله 1.5 کیلومتری از شهر زنوز، با باغهای خوش آب و رنگ و زیبایی مواجه می شویم و با گذر از کنار این باغات زیبا به روستایی جالب به رنگ قرمز برخورد میکنیم که قطعا هر رهگذری را به سوی خود جذب میکند. از ویژگی هایی بارز این محدوده درختان سپیدار بلند قامتی است که روستا را احاطه کرده اند.
روستای زنوزق، نام این روستای تاریخی و توریستی است که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد.
نکته ای که در بدو ورود به روستا نگاه هر گردشگری را جذب میکند سبک معماری خانههای اهالی است که به صورت پلکانی بنا شدهاند. روستای زنوزق یکی از بزرگترین روستاهای پلکانی ایران است و تصویر ماسوله گیلان را در خاطر افراد زنده میکند و از لحاظ رنگ سرخ نیز شبیه ابیانه اصفهان است. به همین خاطر روستای زنوزق به ماسوله سرخ معروف شده است. سنگفرش منظم با محوطه ای زیبا در میان روستا ساخته شده که از این جهت یادآور روستای پاکیزه کندلوس است.
روستای درق از سمت غرب، شهر زنوز از طرف جنوب غرب، از سمت شرق کوههای سلطان سنجر و شمال روستای زنوق نیز توسط منطقهای کوهستانی احاطه شده است.
زنوزق از چهار محله به نام های آقا بابا، بدیر، کودهلر و سیدی تشکیل شده است.
وجه تسمیه نام روستای زنوزَق
در زمان های گذشته به این روستا زنوزداغ گفته میشد که از دو واژه زنوز و داغ تلفیق شده است. کلمه زنوز نیز از واژه زن به معنی شهر و کلمه اوز به معنی چشمهها تشکیل شده است و معنای آن در کل یعنی شهر چشمهساران. به علت اینکه روستای زنوزق در کوهپایههای کوهی به نام قلعه واقع شده به همین جهت از اصطلاح داغ در نامگذاری آن (به معنای کوهستانی) استفاده شده است. پس متوجه میشویم که نام این روستای پلکانی در ابتدا به معنی کوهستانی بوده و در گذر زمان به زنوزاغ و زنوزاخ و در نهایت به شکل امروزی آن «زنوزق» در آمده است.
جاذبه های روستای زونوزَق
همیشه از محبوب ترین فعالیت های گردشگران در روستاها قدم زدن و گشت و گذار در کوچه ها و باغات است. قدم زدن از میان خانههای سرخ رنگ که گویی بر دوش هم سوار شدهاند و تا قسمت بالای کوه امتداد دارند از جذاب ترین فعالیت های روستای زنوزق است. گفته شده که این بافت متراکم با هدف دوری از خطرات و حفظ امنیت ساکنان ساخته شده و با عبور از مسیرهای پر شیب و پلکانی پنجرههای خانهها با رنگامیزی سبز، آبی و قرمز رهگذران را محو خود میسازد. این خانههای قدیمی از مصالحی مانند خشت، چوب، سنگ و گل ساخته شده اند و در کنا آنها خانههای جدید توسط سیمان، آجر و آهن بنا شده اند. حیاط، دهلیز، اتاق، آشپزخانه، آغل، دالان، انبار و سرویس بهداشتی از فضاهای مشترک خانههای قدیمی روستا هستند. علاوه بر این بخش ها فضاهایی در این خانهها دیده میشود که شغل صاحب خانه را نشان میدهد. تمام مسیرهای عبوری زنوزق سنگفرش شده اند و بخش هایی از آن به صورت گذرگاه مسقف یا ساباط بنا شده اند.
از جذاب ترین بخش خانه های روستای زنوزق پشت بامهای آنهاست که در فصل تابستان از طبق های بزرگ چوبی نارنجی رنگ و سینی هایی مملو از زردآلوهایی است که بانوان روستا برای تهیه برگه روی پشتبام قرار داده اند. وجود همین برگههای خوشمزه و با کیفیت خانگی برای حضور در روستای زنوزق کافی است!
قلعه روستای زنوزق نیز از جاذبه های تاریخی این روستاست که البته هنوز تحقیقات کاملی روی آن انجام نگرفته و قدمت آن به طور دقیق مشخص نیست. این قلعه فاقد برج و بارو و بیشتر شبیه یک دیوار عمودی است و در انتهای مسیر شمالی روستا میتوانید آن را ببینید. از این قلعه در کتابهای تاریخی به نام قلعه دیزه در منطقه زنوز-زنوزاق یاد شده و ویژگی محکم بودن آن به عنوان یک پناهگاه نظامی برای منطقه مرند بیان شده است. قلعه روستای زنوزق در مورخ 1136 هجری توسط عبدالرحمن پاشا، فرزند فرمانده گروه مهاجم عثمانی فتح و به طور کامل تخریب و تنها بخشی از آن باقی مانده است.
مسجد تاریخی و آرامستان کهن زنوزق با سنگ نوشتههایی که قرن نهم هجری قمری را نشان میدهد از دیگر مکان های تاریخی این روستاست. مقبره افرادی همچون سیدهاشم ابن سید حسن، میرزا حسن فانی زنوزی، شیخ زینالعابدین زنوزی معروف به شیخ، پیر عثمانی، یونس نبی، پیر اویوقلی، پیر درویش قیزی و آقا میرعلی اکبر در روستای زنوزق قرار دارد.
در مسیر رسیدن به قلعه تاریخی روستا، منظره سد مشخص است. با وجود خالی بودن از آب اما تماشای آن خالی از لطف نیست. با ادامه مسیر قلعه به یک سد پرآب دیگر میرسید. زمانی که به تندیس شهید فهمیده برخورد کردید مسیر سمت راست را انتخاب کنید و پس از چند دقیقه به مکان سد خواهید رسید.
دشتهای پیرامون زنوزق نیز محیطی آرام بخش و چشم نواز برای گشتوگذار فراهم آورده؛ این دشت ها در ارتفاع 2000 متری از سطح دریا واقع شدهاند و در بین این دشتها میتوانید لذت چشیدن آب گوارای چشمه ها را تجربه کنید. این دشت ها مملو از درختان بدون میوه اما سرسبز هستند که در تفرجگاه چشمه کلیستر در مجاورت رودخانه زنوز چای میتوانید آنها را تماشا کنید و از سایه آنها بهرهمند شوید. ییلاق زیبای ماهار با چشماندازهای فوق العاده تماشایی در راه کوه کمر قرار دارد و بیشتر به خاطر سبزیجات تازه و دشتهای سبزش در بین اهالی منطقه زنور معروف شده است.
کوهنوردی از فعالیت های محبوب طبیعتگردان است که با حضور در زنوزق و در کوههای سلدرم میتوان آن را تجربه کرد.
غذاهای محلی زنوزق
کوفته، خورشتی خاص که از سبزی کوهی تهیه می شود، کباب و آبگوشت محلی از غذاهای بومی این منطقه به شمار میرود.
صنایع دستی و سوغات زنوزق
همانطور که گفته شد لواشک، برگههای زردآلو و خشکبار در این روستا اصلی ترین خوراکی و سوغات است. همچنین باغات سیب و گردو میوه های خوش طعمی را برای مسافران به ارمغان می آورد. محصولات دامی نیز از سوغات های گردشگران از سفر به زنوزق است. مردم این روستا علاوه بر باغداری به زنبورداری نیز مشغول هستند به همین خاطر امکان خرید عسل مرغوب را برای بازدیدکنندگان روستا فراهم آورده اند. سیر وحشی کوهستان و غازیاقی نیز از سبزیهای کوهی روستای زنوزق هستند.
صنایع دستی مرسوم در این منطقه نیز جورابهای دستبافت، قالی، جاجیم و گلیم است. در این روستا فروشگاه صنایع دستی مشخصی وجود ندارد و برای خرید باید به منازل شخصی اهالی بروید.
امکانات روستای زنوزق
تعدادی کافه و مغازههای محلی در میدان زنوزق قرار دارند که تاحدی میتوانند نیاز مسافران را رفع کنند. روستای زنوزق فاقد غذاخوری و رستوران است.
مردم روستای زنوزق
مردم این روستا مسلمان و شیعه هستند و زبان آنها آذری است. حفظ ارزشها و سنتهای قدیمی و اصالت در همه جای روستا و لباس آنها موج میزند. لباس زنان روستا به صورت دامنی چیندار، جلیقه منجوقدوزی شده و پیراهن بلند گلدار به رنگ های سبز، آبى، قرمز و نارنجى است.
از نکات جالب در مورد روستای زنوزق سطح تحصیلات مردم این روستاست. اهالی زنوزق در میان جوامع روستایی ایران جزو باسوادترین مردم هستند و بسیاری از آنها تحصیلات دانشگاهی خود را تا دوره لیسانس و فوق لیسانس ادامه دادهاند.
قدمت روستای زنوزق
تاریخ دقیقی برای قدمت این روستا معین نشده اما آثار و نشانه هایی از زمان ایلخانان و صفویه کشف شده است. بعضی افراد با بررسی نقش خورشید که روی سنگ قبرهای قدیمی گورستان حکاکی شده عقیده دارند که قدمت زنوزق به زمان میتراییسم یا همان پرستش الهه میترا برمیگردد. همچنین به دلیل فاصله کم شهر تاریخی زنوز با قدمت 800 سال و روستای زنوزق دیرینگی این روستا دور از انتظار نیست.
نقاط ضعف روستای زنوزق
روستای زنوزق پتانسیل بالایی برای جذب توریست دارد اما به خاطر عدم شناسایی و انجام فعالیتهایی براى رشد وضعیت اقتصادی همچنان ناشناس باقی است و عدم رسیدگی به بخش مهم تاریخی زنوزق یعنی قبرستان تاریخی و سنگ نوشتههای آن موجب تخریب این قسمت از روستا شده است.
زمان مناسب سفر به زنوزق
روستای زنوزق در ارتفاع 1700 متری از سطح آب های آزاد و در منطقهای سردسیری قرار دارد و تقریبا شش ماه از سال سرمای طاقت فرسایی روستا را در برمیگیرد.
پس مناسبترین زمان برای سفر به این روستا اول بهار که شکوفه باران در روستا برپاست تا ابتدای پاییز هزار رنگ است. تابستان آب و هوایی معتدل دارد و میوه های تابستانی که به برگههای خوشمزه تبدیل شده اند بهترین فصل برای رفتن به این روستاست.
اقامت در روستای زنوزق
برای گردشگران زنوزق اقامتگاه مشخصی وجود ندارد اما میتوان در طبیعت روستا کمپینگ برپا کرد. همچنین میتوان در فاصله 55 کیلومتری این روستا از هتلهای موجود در شهر مرند استفاده کرد. اقامتگاه های بومگردی استان آذربایجان شرقی گزینه دیگری برای اقامت میباشد.
راه دسترسی به روستای زنوزق
برای سفر به روستای زنوزق به آذربایجان شرقی رفته و جاده تبریز-مرند را پیش بگیرید و با گذر از مرند، به جاده مرند - هادیشهر وارد شده و راه خروجی جاده زنوز را در پیش بگیرید. اواسط مسیر از باغهای میوه و زنوز عبور کنید و توسط تابلوهای راهنما مسیر روستا را پیش بگیرید. مسیر دسترسی به زنوزق آسفالت شده و ماشین رو است و برای تماشای مناظر روستا خودرو را پارک کرده و ادامه مسیر را پیاده طی کنید. هنگام سفر به استان آذربایجان شرقی میتوانید از جاذبه هایی همچون روستای آینالو، آبشار آیدوغموش میانه و کوه عینالی دیدن کنید.
سه شنبه 19 مهر 1401
چهارشنبه 17 آذر 1400
خونه دیگه ای در میاد
یکشنبه 14 شهریور 1400
در تاریخ از قلعه دیزه که در این روستا قرار داره به عنوان یکی از مهم ترین و مستحکم ترین پناهگاه های نظامی مرند یاد شده، از قلعه ی دیزه مکان دقیقی مشخص نیست ولی از آثارهایی که در شیب بالای روستا زنوزق دیده میشه میتوان گفت که قلعه در اونجا قرار داره.
شنبه 09 مرداد 1400
یکشنبه 23 خرداد 1400
شنبه 08 خرداد 1400