اجاره ویلا و سوئیت - آپارتمان

کوه خواجه زابل، یکی از شگفت آورترین آثار استان سیستان و بلوچستان است که در دل هامون جای گرفته و همواره بازدیدکنندگان بسیاری به خصوص کوهنوردان را به سوی خود جلب میکند. این کوه علاوه بر داشتن پتانسیل طبیعی منحصر به فرد، که هر تماشاگری را مبهوت خود میسازد از پیشینه تاریخی غنی نیز برخوردار است. سطح روی کوه به شکل مسطح و گسترده میباشد و وسعتی به اندازه چند ده هکتار را شامل میشود.

این محوطه تاریخی در فاصله 30 کیلومتری جنوب زابل قرار دارد. کوه خواجه تنها پدیده طبیعی مرتفع دشت سیستان است که ارتفاع آن از سطح آب های آزاد 609 متر است.

دریاچه هامون در مجاورت کوه خواجه زابل واقع شده و در گذشته که دریاچه پر از آب بوده، این کوه مانند جزیره ای برای این دریاچه بوده است.

وجه تسیمه کوه خواجه زابل

آرامگاه فردی به نام خواجه مهدی (از پیروان خاندان علوی) بر فراز کوه خواجه قرار داشته و به همین خاطر مردم محلی به آن نام کوه خواجه را نسبت می دهند. افراد بومی جد خواجه را به خاندان آل علی (ع) نسبت میدهند که به دست کافران شهید میشود.

در طول تاریخ نام های دیگری مانند کوه رستم، کوه موعود، خواجه غلطان، کوه اوشیدا، کوه نور و کوه باطنی به کوه خواجه نسبت داده اند.

تاریخچه کوه خواجه زابل

این محوطه تاریخی از باستانی ترین کوه های موجود در سیستان و حتی ایران است و چندین آثار تاریخی ارزشمند که به زمان های ساسانیان و اشکانیان مربوط می شود از این کوه و پیرامون آن کشف شده است.

کوه خواجه زابل را میتوان در گروه منحصربه فردترین و کمیاب ترین مکان های باستانی حکومت اشکانیان بیان کرد که به آن تخت جمشید خشتی نیز گفته میشود.

بخش های زیادی از این بنای خشتی به مرور زمان توسط عوامل انسانی و فرسایش طبیعی مورد تخریب و ویرانی قرار گرفته اما با این حال همچنان سبک معماری سازه‌های موجود در این محوطه باستانی مشخص است.

بر اساس یافته‌های موجود به این موضوع پی می‌بریم که کوه خواجه در میان اقلیت‌های مذهبی مانند مسیحیان و زرتشتیان و بعدها مسلمانان به عنوان یک مکان قابل احترام و مقدس شمرده میشده است. با مطالعه بخشی از اسناد زرتشتی متوجه میشویم که پیروان این دین بر این باورند که دریاچه هامون ظهور منجی آنها یا همان سوشیانت است، اسطوره‌های پهلوی و آیین مزدیسنا که با توجه بر تعالیم دین زرتشت سپیتمان نوشته شده بر این باورند که براى بار سوم در اواخر هزاره دوازدهم، از خاندان بهروز پارسا، دوشیزه‌‏اى داخل آب هامون شده و آخرین منجی معروف به استوت ارته از او به دنیا می آید. به همین دلیل کوه خواجه و دریاچه هامون برای آنها مقدس می باشد. سوشیانت با عنوان های متفاوت اما با یک هدف در اکثر اسناد اوستایی و زرتشتی مانند یسنا و گات‌ها و نیز سروده‌های زرتشت و یشت‌ها آمده است و اشو زرتشت هم در کتاب اوستا از آن یاد کرده است.

حکایتی در مورد این کوه به این شکل بیان می شود: شخصی روحانی یا همان سه مغ در زمان ولادت حضرت عیسی (ع) برفراز کوه خواجه ایستاده و به تماشای نوری که در هنگام تولد حضرت از سوی آسمان، زمین را روشن ساخته می ایستد و این موضوع یکی از ده ها دلیل بر قداست این کوه در بین پیروان دین مسیحی میباشد.

آثار تاریخی و مکان های کشف شده از کوه خواجه زابل

معماری که در ساخت آثار موجود در این کوه دیده میشود شبیه معماری یونانی است. در بخش سرستون‌ها که با پیچ‌های توماری به شیوه دوریک، گل کوچک پرپر به شکل نیلوفری یا لوتوس نیز هنر معماری هخامنشی مشهود است که برخی آنرا شبیه به معماری بین‌النهرین میدانند.

چندین آثار باستانی که از زمان های تاریخی گوناگون از محوطه این کوه کشف شده که اصلی ترین آنها شامل زیارتگاه خواجه مهدی، کک کوهزاد، کهن دژ، قلعه کافران، آتشکده و قبرستانی باستانی است. دروازه اصلی، سه دیوار دفاعی، راهرو های جانبی، آتشکده ای باستانی و حیاط مرکزی از دیگر بخش های یافت شده در قسمت شرقی شیب کوه هستند. این قسمت با نام قلعه کافرون از مهمترین آثار تاریخی این منطقه است. آثار به جا مانده از پله‌های سنگی منظمی در این کوه ارتباط قلعه کافرون را با کک کهزاد نشان میدهد. چل کنجه یا کوشک چهل دخترون بنای دیگری در این کوه است. آثار باقی مانده دیگر در این کوه به صورت پراکنده در سطح کوه هستند که مربوط به قبرهای زمان بعد از اسلام و مقبره‌ خواجه مهدی میباشد. در بخشی که قبر خواجه قرار دارد یک حفره مشاهده میشود، اهالی بر این باورند که اگر فردی با نیت خاصی دست خود را در این حفره فرو کند، یک شی با نشانه برآوردن نیت همراه با دست او از حفره خارج میشود. البته معمولا شی خارج شده پَر یا چیزی شبیه به آن میباشد. در این قسمت تابلویی مبنی بر معرفی خواجه تعبیه شده که در این تابلو راهنما، مقبره به خواجه مهدی بن هادی بن علی بن ابراهیم بن محمد حنیفه که مشهور به خواجه غلطان است نسبت داده میشود. آندره گلدار نویسنده کتاب هنر ایران از او به مردی پارسا به نام خواجه سارا سریر یاد میکند. وی از فرزندان حضرت ابراهیم میباشد و بین مردم سیستان احترام خاصی داشته و در سال 222 هجری قمری خواجه مهدی از دشمن یعنی امین برادر مامون الرشید حاکم مداین فرار میکند و در 66 سالگی در نزدیک کوه سیستان به دست دشمنان کشته میشود. امروزه مردم در ایام نوروز به زیارت وی رفته و در کنار مزار او جمع می شوند و به خواندن دعا و ادای نذر و قربانی می پردازند. در نزدیک مقبره خواجه دو سنگ دیده میشود که یکی از آنها نماد شیطان و دیگری نماد الهی است. مردم محلی به سنگ شیطان سنگ و به سنگ الهی گندم برشته پرتاب می کنند. از داستان هایی که در مورد این کوه گفته شده این است که قبر برادر دانیال نبی نیز در این کوه قرار دارد و اینکه کوه خواجه به دستور حضرت سلیمان و توسط پری یا دیو تحت امر او برای استراحت همسر بیمارش ساخته شده است.

آثار نقاشی که روی کوه حک شده نیز از دیگر جذابیت های تاریخی خواجه کوه میباشد. این آثار طراحی بیشتر شامل چهره بزرگان و پادشاهان و فرمانروایان دوره های تاریخی گوناگون هستند و اکنون تحت عنوان بخش گالری در میانه کوه قرار گرفته اند. نقاشی دیواری سه مغ و طرح خدای اوروس که سوار بر اسب است و تصویر ملکه و شاه و برج و مهمانی هایی که در کاخ برپا میشده از نفیس ترین آثار هنری این کوه هستند. بخش قدمگاه حضرت علی و دره سوخته‌ از دیگر نقاط جالب توجه این محوطه تاریخی است. مردم محلی بر این باورند که با پرتاب شمشیر ذوالفقار امام به طرف دشمن دره سوخته ایجاد شده اما برای این باور سند محکمی وجود ندارد و مشابه مزار شریف در کشور افغانستان تحت تاثیر داستان‌های اسطوره‌ای قرار دارد.

از نخستین باستان شناس‌های کوه خواجه زابل که بررسی های بسیاری روی این کوه انجام داد فردی انگلیسی به نام اورل اشتین است. این باستان شناس در سال 1916 به استان سیستان و بلوچستان آمد و تحقیقات گسترده ای روی این کوه انجام داد. سپس در سال های 1925 تا 1929 شخصی به نام پروفسور هرتسفلد آلمانی تبار به کشف حقایق بیشتری از این محوطه تاریخی پرداخت. نتیجه کاوش های وی را میتوان در کتاب "سکستان، ایران شرق باستان و تاریخ باستانشناسی ایران " مطالعه کرد. حدود چهل سال قبل نیز باستان‌شناس و معماری از کشور ایتالیا به نام گوئلینی چند کاوش در آثار این کوه انجام داد. حاصل کاوش های این فرد نیز در کتاب "معماری ایران و آثار کوه خواجه" موجود است. در سال‌هاى 1370 تا 1372 هیئت‌ علمى باستان‌شناسى سازمان میراث فرهنگى کشور آثار این محوطه را بررسى کرد و نقشه‌بردارى هایی روی آن انجام داد و قسمتی از حیاط مرکزى کاخ به جا مانده در این بنا را مورد مرمت و بازسازی قرار داد.

مسیر دسترسی به کوه خواجه

برای رفتن به این محوطه تاریخی وارد جاده اصلی زابل – زاهدان شده و در اول جاده به تابلوی راهنما برخورد میکنید. این جاده در ابتدا به روستای سرسنگ و بعد از آن به روستای لطف الله می رود. فاصله این روستا تا محل کوه تقریبا 3 کیلومتر میباشد. در محل کوه خواجه امکانات مناسب رفاهی و تفریحی برای گردشگران تعبیه شده است. برای رسیدن به مقبره خواجه مهدی دو مسیر پیش روی شماست. مسیر اول از یک مسیر فنس کشی شده عبور میکند که باید پیاده طی کنید و مسیر دوم نیز به وسیله اتومبیل شخصی امکان پذیر است. برای طی کردن این مسیر از جاده خاکی با عرض کم از طرف جنوب غربی کوه شروع به حرکت کرده و بعد از چند دقیقه به آرامگاه خواجه میرسید.

اقامت در سیستان و بلوچستان

برای اقامت در استان سیستان و بلوچستان میتوانید از طریق سایت ویلاجار، اقامتگاه بومگردی را از قبل رزرو کنید. همچنین میتوانید از مکان های دیگر همچون روستا و ساحل درک، شهر سوخته و تالاب لیپار دیدن کنید.