یکی از بناهای تاریخی در ایران که تا دوره ساسانیان ساخت آنها رواج داشته، نیایشگاه زرتشیان محلی برای انجام نیایش و مراسم مذهبی بوده است. با ورود اسلام به ایران، بسیاری از این آتشکده ها، غیرفعال شدند و برخی نیز به مساجد اسلامی تغییر کاربری دادند. از نظر معماری، تمامی آتشکده هایی که در ایران ساخته شدند، مشابه یکدیگر هستند فقط در برخی موارد تفاوت های جزیی دیده میشود.
درباره آتشکده سنگی داراب
یکی از این آتشکده ها، آتشکده آذرخش داراب است که امروزه به آن مسجد سنگی داراب نیز گفته میشود. این بنای ارزشمند، از مکان های دیدنی داراب است که در دل کوه ساخته شده و هر بیننده ای را متحیر میکند. با اینکه آتشکده سنگی آذرخش، یک بنای ساسانی است، اما به خاطر نمای اسلامی آن، قدمتش را نمیتوان در نگاه اول تشخیص داد.
آتشکده آذرخش داراب، با شماره 229 در 15 آذر 1314 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
تاریخچه آتشکده آذرخش
به نظر برخی از مورخان و پژوهشگران، این بنا، در ابتدا به منظور عبادتگان مهرپرستان آریایی بوده و در دوره ساسانی به آتشکده تبدیل شده است. سپس در دوره اتابکان به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفت. از دیگر نام هایی که برای این بنا ثبت شده قصر دختر و کاروان سرا میتوان اشاره کرد. البته برخی از تاریخ نگاران، این آتشکده را به پوران دخت، دختر داراب کیانی نسبت میدهند.
این بنای مذهبی، تنها ساختمان بی نظیر در تاریخ ایران است که در سه دوره مهرپرستی، زرتشت و اسلامی کاربری نیایشگاه را داشته و البته نمونه ای از آن در جهان مشاهده نشده است، به همین دلیل شهرت زیادی دارد.
معماری آتشکده سنگی داراب
آتشکده، 420 متر مربع مساحت دارد که در دل کوه تراشیده شده است. قسمتی از سقف این بنای سنگی باز است و یک حوض کم عمق در زیر آن قرار دارد. شکل کلی بنا صلیبی است که ستونها، رواق و دهانه های طاق دار دورتا دور قرار گرفته اند.
داخل بنا مربعی شکل است که چهار طرف آن طاق گهواره ای به کار رفته. طولانی ترین قسمت آتشکده ضلع شرقی - غربی آن است. در بخش جنوب شرقی ورودی ها قرار دارند.
احتمالا ساخت آتشکده از قسمت نورگیر شده است و با کندن آن به شکل چاه مربعی شکل به پایین راه باز کرده اند و ایوان ها در چهار طرف شکل گرفته اند.
یک هشتی در قسمت ورودی نیز طراحی شده است. یک اتاق به ابعاد 3 متر عرض و 8 متر طول با سقف طاقی در کنار مسجد قرار دارد که احتمالا محلی برای استقرار نگهبان بوده است.
یکی از دلایلی که نشان میدهد بعدها این آتشکده به مسجد تغییر کاربری داده شده، وجود محراب در سمت قبله با نقوش مقرنس کاری و خط کوفی است.
سنگ تراشان ایران باستان حریمی را برای آتشکده تعریف کرده بودند که متاسفانه به دلیل مرمت هایی که طی سال های اخیر انجام شده، با لودر مسطح شده و آسیب های جبران ناپذیری به این بنای تاریخی وارد شده است.
مکان های دیدنی اطراف آتشکده سنگی داراب
اطراف آتشکده آذرخش بناهای تاریخی دیگری از جمله تنگه رغز داراب، نقش شاپور و آسیاب سنگی داراب وجود دارد که میتوانید در یک روز کامل از آنها بازدید نمایید.
بازدید از هر 3 اثر باستانی رایگان است و در هر ساعت از شبانه روز رایگان است البته پیشنهاد میکنیم در روشنایی روز وقت بگذارید.
در صورت تمایل به اقامت، میتوانید هتل یا اقامتگاه های بومگردی شهر داراب را رزرو نمایید.
مسیر دسترسی به آتشکده آذرخش
ابتدا به شهر شیراز سفر کنید. از آنجا در مسیر داراب به رستاق حرکت کنید. آتشکده در قسمت جنوب شرقی شهر داراب و در سمت راست جاده قابل مشاهده است.
یکشنبه 18 آذر 1403