کلیسای وانک، عبادتگاه ارامنه اصفهان از بناهای باستانی شهر اصفهان است که معماری بی نظیر آن سبب شده به یکی از مکان های گردشگری اصفهان تبدیل گردد.
کلیسای آمنا پرکیچ مقدس که به کلیسای وانک نیز شهرت یافته، در منطقه جلفای اصفهان قرار دارد. جلفا از مناطق قدیمی اصفهان است که در آن، ارامنه سکونت دارند.
قدمت این کلیسای باستانی به دوران حکومت شاه عباس دوم باز می گردد و هنر معماری آن زمان را نشان داده و از جاذبه های مذهبی شهر به شمار می آید.
علت سکونت ارمنی ها در منطقه جلفای اصفهان خود حکایتی دارد؛ در زمان شاه عباس اول، سرزمینهای تبریز تا قفقاز، در اشغال عثمانیها بود. شاه عباس برای آزادسازی آن مناطق در سال 1603 میلادی با سپاهیانش از اصفهان به سمت ایروان حرکت کرد. بعد از رسیدن به ایروان، آن را فتح کرده و هفت ماه به اشغال خود درآورد. شاه عباس، علاقهای به درگیری با لشکر دشمن نداشت، به همین سبب از ادامه مسیر منصرف گشت و عظم عقب نشینی به ایران را کرد. در حین بازگشت به ایران، ارمنی های شهرها و روستاهای در مسیر را با خود به ایران آورد و تمامی منازل، مزارع، دامها و سایر متعلقات آنها را از بین برد و به آتش کشید تا از سرعت سپاهیان عثمانی در تعقیب کردن آنها کاسته شود. شاه عباس و سپاهیانش، در نهایت ارامنه را تا جلفای اصفهان همراهی کردند. پس از اینکه ارامنه در جلفا اسکان یافتند، اقدامات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی که برای ایجاد یک جامعهی انسانی ضرورت داشت را فراهم کردند و ساخت کلیسای وانک نیز در زمره همین اقدامات بود. آنها 13 کلیسا بنا نهادند که کلیسای وانک، اولین بنای مذهبی ساخته شده در آن زمان به شمار می آمد.
همزمان با ساخت کلیسای وانک، کلیسای دیگری نیز در قسمت جنوب غربی آن احداث کردند که تا 50 سال بعدی، مورد استفاده روحانیون بود. اما در نهایت به دلیل کم بودن فضای کلیسای اولیه، ارامنه آن را در سال 1355 تخریب و بنای جدید کلیسا را جایگزین کردند. ساخت این کلیسا قریب به 10 سال به طول انجامید و پس از اتمام، کتیبه ای از کاشی لاجوردی که بر روی آن با خطی طلایی حکاکی شده بود بر سردر ورودی غربی کلیسا نصب کردند. بر روی این کتیبه این متن درج شده است:
کلیسای وانک آمنا پرگیچ در سال 1655 میلادی در زمان پادشاهی شاه عباس دوم و جاثلیقی فیلیپوس و پیشوائی خلیفه داوید و به یاری مردم خیر جلفا شروع شد و در سال 1664 میلادی به پایان رسید. ثواب عباداتی که در این کلیسا انجام میشود نصیب آنهایی که در قید حیاتند و یا درگذشته اند، شود.
کلیسای باستانی وانک که از خشت خام بنا شده است، دارای بخش های متعددی از قبیل موزه، کتابخانه، چاپخانه و ساختمان های اداری است. این مکان تاریخی در مساحتی به وسعت حدود 4000 متر مربع، بنا شده که با در نظر گرفتن فضای سبز و باغ وانک، مساحت آن به 9000 متر مربع می رسد.
برج ناقوسی سه طبقه ای، در بالای درب ورودی کلیسا قرار دارد، همچنین در طبقه دوم، برج ساعت بزرگی با وزن 300 کیلوگرم دیده می شود که هر دو اینها را ماردیروس هوردانانیان در سال 1931 میلادی، به کلیسا هدیه کرده است. بر روی درب ورودی، کتیبه ای مرمری نصب شده که متن آن از این قرار است:
این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال 1931 میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال 1924 میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است.
دو گنبد کوچک و بزرگ در بنای کلیسا وجود دارد و بر خلاف اکثر کلیساهای ارامنه که به شکل هندسی مخروط ساخته می شود، مشابه گنبد مساجد ایرانی در دوران حکومت صفویان ساخته شده است. همچنین یک برج ناقوس کوچک دیگر هم در محوطه مربع شکل غربی کلیسا دیده می شود.
بخش های مختلف کلیسا به آثار هنری زیبایی مزین گشته است که از شاخص ترین آنها نقاشی های انجام شده روی طوق گنبد، داخل گنبد، کل زاویههای کلیسا، تمامی دیوارها و طاق نماها است. اکثر این نقاشی ها از انجیل، کتاب مقدس مسیحیان گرفته شده است که شامل تصاویری از ابتدای تولد حضرت مسیح (ع)، روز رستاخیز، داوری روز رستاخیر، بهشت و دوزخ و ... می باشد که توسط هنرمندان ارمنی، روی بخش های مختلف این مکان مقدس به زیبایی کشیده شده است. به نظر میرسد که هزینهی تمامی نقاشیها، تذهیبها و تزئینات کلیسا را فردی به نام خواجه آودیکاستپانوس متقبل شده است.
از دیگر موارد قابل توجه در تزئینات انجام شده، میتوان به طلاکاری و تذهیب کلیسای وانک اشاره کرد که در بین دیگر کلیساهای ارامنه منحصر به فرد و بی نظیر است. بر دیوار شمالی درون کلیسا، کتیبه ای با این متن نصب شده:
در تاریخ پنجم فوریه 1669 میلادی خواجه اودیک که نقاشی های این کلیسا را به یادبود خود و درگذشت خانواده اش به یادگار گذاشته، رحلت کرد و به مسیح پیوست.
یکی از بخش های دیدنی کلیسای وانک، موزه این مکان مقدس و باستانی است که قدمت آن بیش از 100 سال بوده و در سال 1905 میلادی توسط طاطاوس هونانیان (نویسندهی کتاب تاریخ جلفای اصفهان) بنا شد. وی اتاقک هایی در ضلع شمالی حیاط کلیسا برای نگهداری و نمایش کتابها، نسخههای خطی و اشیای تاریخی در نظر گرفت که تا سال 1930 میلادی، هم به عنوان موزه و هم به عنوان کتابخانه مورد استفاده قرار می گرفت.
یکی از مشهورترین آثار نگهداری شده در موزه، تار موی دختری 18 ساله می باشد که در سال 1974، فرازی از کتاب تورات بر روی آن و به زبان ارمنی و با قلمی از جنس الماس، توسط واهرام هاکوپیان نوشته شده است.
از دیگر آثار به نمایش گذاشته شده در موزه می توان به کتابها و نسخههای خطی، تابلوهای نقاشی از آثار هنرمندان اروپایی و ارمنی، تابلوهای گچبری از کاخ های صفوی، آثار فلزی همچون طلا، نقره، انواع جعبه های صلیب و ... انواع صنایع دستی مانند رودوزی های سنتی، ظروف چینی و سفالی، آثار چوبی مانند انواع مبلمان، ساعت، شمعدان، تابلوهای منبت کاری و ... اشاره کرد.
برای دسترسی به کلیسای وانک می بایست به استان اصفهان، منطقه جلفا سفر کنید و از این موزه در چهار راه حکیم نظامی، خیابان نظر شرقی دیدن نمایید.
دوشنبه 24 آبان 1400
چهارشنبه 03 شهریور 1400
چهارشنبه 23 تیر 1400
چهارشنبه 05 خرداد 1400
چهارشنبه 01 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 06 اسفند 1399
سه شنبه 07 بهمن 1399
یکشنبه 30 آذر 1399
شنبه 17 خرداد 1399