مسجد گوهرشاد به دستور گوهرشاد بیگم، همسر میرزا شاهرخ بن امیر تیمور گورکانی در سال 821 هجری قمری، توسط معمار معروف ایرانی، قوام الدین شیرازی، به سبک معماری دوران تیموری بنا شد.
به فرمان این بانوی نیکوکار در هرات نیز مسجد و مدرسه ای مشابه و باشکوه ساخته شده است، اما این مسجد از نظر زیبایی و آبادی و دایر بودن در همه اوقات شبانه روز و داشتن موقوفات بسیار، شاید در بین مساجد تمام کشورهای اسلامی بی نظیر باشد.
این مسجد تاریخی در شهر مشهد و در جنوب روضه منوره بارگاه امام رضا (ع) واقع شده است و از شمال به رواق های دارالسیاده و دارالحفاظ محدود می گردد. در ضلع شمالی آن پنجره ای رو به رواق دارالحفاظ و ضریح مطهر امام هشتم (ع) وجود دارد که برخی به ویژه بانوان در آنجا به خواندن دعا مشغول می گردند.
زیربنای مسجد گوهرشاد نزدیک به 9400 متر مربع است که مساحت صحن آن 2800 متر می باشد. بنای مسجد شامل هشت ایوان بزرگ و هفت شبستان است. ایوان جنوبی، ایوان مقصوره نام دارد و ایوان شمالی، معروف به ایوان دارالسیاده است. ایوان شرقی، ایوان اعتکاف نامیده می شود و ایوان غربی، ایوان شیخ بهاء الدین نامگذاری شده است و گنبدخانه پشت ایوان مقصوره، با شبستان های یک طبقه، بخش های مختلف مسجد را به هم مربوط می نماید.
طاق های گنبدی شکل و مناره های مسجد به کاشی کاری و مقرنس های زیبایی مزین گشته است. همچنین نقوش و خطوط دیواری بر روی زمینه گچی و معرق کاری ممتاز عصر تیموری، جلوه های بی همتایی را به نمایش گذاشته است. این مسجد تاریخی، نمونه ای کامل و برجسته از هنر معماری ایرانی به شمار می رود که تمام خصوصیات و ویژگی های معماری سنتی را دارا می باشد.
ایوان جنوبی مسجد از جمله بخش های ویژه این بناست که به ایوان مقصوره شهرت دارد و با 500 متر مربع مساحت، 37 متر طول و 25/5 متر ارتفاع، از باشکوه ترین ایوان های مسجد به شمار می آید.
در تمام دیوارها و غرفه های مسجد، اسامی الله و آیات قرآن و احادیث به چشم می خورد.
محراب مرمری و با شکوه مسجد، به کنده کاری و مقرنس کاری زیبایی مزین شده است. منبری مشهور به منبر صاحب الزمان (عج) در مجاورت محراب ایوان مقصوره واقع می باشد که با توجه به قدمتی که دارد بسیار با اهمیت است. این منبر ارزشمند، از چوب گردو و گلابی با شیوه منبت کاری و بدون به کار رفتن میخ در آن، به دست پر توان استاد محمد نجار خراسانی، منبت کار معروف عصر فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این منبر در سال 1325 شمسی توسط مرحوم استاد حیدر نیکنام گلپایگانی مرمت و بازسازی گشت.
گنبد رفیع مسجد گوهرشاد که در بالای ایوان مقصوره قرار دارد، عظمت بنا را دو چندان کرده است. ارتفاع گنبد نزدیک به 41 متر و فضای خالی بین دو پوشش گنبد، 10 متر است. سطح خارجی آن با آجر لعاب دار و همچنین کتیبه ای به خط کوفی تزیین شده است. در دو طرف این ایوان، دو مناره، هر کدام به ارتفاع 43 متر از کف مسجد بنا شده که هر مناره چندین کتیبه زیبا دارد.
نام بانو گوهرشاد، بانی نیکوکار مسجد، در ایوان شمالی مسجد و به عبارت دیگر ایوان دارالسیاده بر کاشی معرقی به رنگ زرد و خط ثلث نوشته شده است. این ایوان به معرق کاری زیبایی مزین گشته و بر سردر ورودی آن به رواق دارالسیاده، پنجره ای نقره از آثار عهد قاجاریه نصب گردیده است.
این مسجد باستانی در اثر گذر زمان و همچنین عوامل طبیعی و انسانی صدمات بسیاری دیده است که از جمله آنها می توان به زمین لرزه سال 1084 اشاره کرد که طی آن صدماتی به ایوان مقصوره وارد شد و خوشبختانه مورد مرمت قرار گرفت. چندین مرتبه دیگر مسجد گوهرشاد مورد بازسازی قرار گرفت که یکی از آنها پس از گلوله باران روس ها در سال 1330 قمری بود که به صدمه دیدن گنبد و ایوان های مسجد منجر گشت. گنبد و ایوان مقصوره و ایوان های شرقی و غربی مسجد در سال 1339 قمری مورد بازسازی اساسی قرار گرفتند.
برای دسترسی به مسجد گوهرشاد می بایست به استان خراسان رضوی، مشهد، حرم مطهر امام رضا (ع) سفر کنید و از این بنای مذهبی و تاریخی دیدن نمایید.
دوشنبه 24 آبان 1400
چهارشنبه 03 شهریور 1400
چهارشنبه 23 تیر 1400
چهارشنبه 05 خرداد 1400
چهارشنبه 01 اردیبهشت 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
چهارشنبه 06 اسفند 1399
سه شنبه 07 بهمن 1399
یکشنبه 30 آذر 1399
سه شنبه 13 خرداد 1399