یکی از جاذبه هایی که می توانید در شهر خوش آب و هوای ماهان، شاهد آن باشید، آرامگاه تاریخی شاه نعمت الله ولی می باشد. این مقبره باستانی در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهر کرمان و در دامنه کوه های جوپار و پلوار قرار دارد.
این آرامگاه باستانی، امروزه دارای وسعتی در حدود 35000 متر مربع می باشد و از دوره صفویه به جای مانده است. بنای اولیه مقبره، اتاقی چهارگوش و دارای اتاقی گنبدی بوده که به سال 840 هجری قمری باز می گردد.
مقبره شاه نعمت الله ولی به دستور احمدشاه دکنی و به هزینه وی بنا شده است. بهمنیان که از جمله سلسله خاندان های مسلمان حاکم بر دکن (مناطق جنوبی هندوستان) بودند از مریدان و طرفداران شاه نعمت الله ولی به شمار می رفتند و به فرهنگ و ادب فارسی علاقه زیادی داشتند تا جایی که اقداماتی برای حضور خواجه حافظ شیرازی و همچنین شاه نعمت الله ولی در دربار خود انجام دادند که البته موفق نبودند و بنا بر ارادت خود نسبت به ایشان، دستور ساخت مقبره را دادند.
آرامگاه شاه نعمت الله ولی نشان دهنده هنر معماری ایرانیان از زمان حکومت تیموریان تا قاجاریان می باشد و دارای بخش های متعددی است.
مقبره شاه نعمت الله ولی، اتاقی با تاق گنبدی است که به نقاشی های روی گچ و کاشی کاری های معرق به رنگ های لاجوردی و فیروزهای مزین گشته و نمای بیرونی آن را با نقوش اسلیمی سفید و زرین آراسته شده است. سنگ قبر وی نیز مرمری بوده و دور تا دور آن نام های دوازده امام (ع) و آیاتی از قرآن مجید با خطی زیبا حکاکی شده است.
در بخش جنوب غربی آرامگاه، فضایی کوچک دیده می شود که از آذین های رنگارنگ درون آن می توان متوجه شد که ساخت آن به دوره ای پس از تیموریان و پیش از صفویان باز می گردد که محل چله نشینی شاه نعمت الله ولی بوده است.
در این مقبره رواقی دیده می شود که به رواق شاه عباس مشهور می باشد زیرا که ساخت آن به حکومت شاه عباس (سال 998 هجری قمری) باز می گردد و دارای سردری فوق العاده زیبا می باشد. این سردر از جنس فولاد بوده و نام های دوازه امام (ع) بر روی آن به صورت برجسته حک شده است.
در آرامگاه شاه نعمت الله ولی صحن های بسیاری به چشم می خورد که از دوره های مختلف به جا مانده است اما اغلب آنها مربوط به دوره قاجاری می باشد که در میان آنها می توان به صحن میرداماد، اتابکی، وکیلی و حسینیه اشاره کرد.
صحن میرداماد از دوره صفویه به جا مانده و در زمان ناصرالدین شاه قاجار بازسازی و تکمیل شده، صحن اتابکی به تلاش علی اصغر خان اتابک، صدراعظم ناصرالدین شاه و با وجوه اهدایی دربار ساخته شده، صحن وکیلی از محمد اسماعیل خان نوری وکیل الملک از رجال قاجاریه و حاکم کرمان به یادگار مانده و صحن حسینیه که در سمت غربی مقبره و در دوره محمدشاه قاجار بنا شده دارای دو گلدسته فوق العاده زیبا به ارتفاع 42 متر می باشد.
از دیگر جاذبههای معماری در آرامگاه شاه نعمتالله ولی، درب هایی است که برای آستانه ساخته شده اند. احتمال می رود که این درب ها در هند ساخته و سپس به ایران منتقل شده اند و به نقوش هندسی خاتم کاری شده و قطعاتی از عاج فیل مزین گشته اند.
در این آرامگاه تاریخی دو بخش موزه شاه نعمت الله ولی و فروشگاه کتاب نیز به چشم می خورد که امروزه بسیار پر بازدید می باشند.
در بخش شمالی دالان ورودی، فروشگاه کتاب و در بخش زیرین این دالان موزه قرار دارد. در این موزه اشیای گرانبهایی نگهداری میشوند که اکثر آنها با فرهنگ تصوف ارتباط دارند.
از جمله آثار به نمایش گذاشته در این موزه، کشکول های آراسته به خط و نقش (این ظروف کوچک که با زنجیری به شانه آویخته می شوند، از برجسته ترین نشانه دراویش می باشند)، تبرزین های تراشیده شده (تبرهای کوچکی که دراویش بر دوش حمل میکردند)، پته (شال های سوزن دوزی شده که از زیباترین و گرانبهاترین آنها پته ای است که سالیان متمادی به عنوان پوشش قبر شاه نعمت الله ولی استفاده می شده است)، شمشیرهای مرصع با جلد چرمی، سپرهایی از پوست کرگدن و فولاد، کتاب های خطی با چاپ های سنگی، ظروف چینی و بلور و ... می باشند.
شاه نعمت الله ولی که نام کامل وی سید نور الدین نعمت الله بن محمد بن کمال الدین یحیی کوه بنانی کرمانی می باشد، از شعرا و عرفای ایرانی در قرن هشتم و نهم هجری قمری بوده است.
وی در طریقه تصوف، موسس سلسله معروف نعمت اللهی بوده و در راه طریقت و سیر و سلوک، مقامی رفیع داشته به گونه ای که پیروان دیگر طریقت ها را نیز تحت تأثیر خود قرار داده بود.
شاه نعمت الله ولی در سال 731 هجری قمری متولد شد. برخی از مورخین بر این باورند که وی در شهر حلب سوریه متولد شده و برخی ایشان را متولد کوهبنان کرمان میدانند. او فرزند میر عبدالله ولی از بزرگان عرب بوده و نسب او با نوزده نسل به پیامبر اسلام (ص) باز می گردد.
شاه نعمت الله از همان سنین کودکی همراه پدرش در مجالس صوفیه شرکت می کرد. از آنجا که شهر حلب در آن زمان مرکز مکتب وحدت وجودی ابن عربی بود، شاه نعمت الله از این فرصت استفاده کرده و در حلب در خدمت محی الدین ابن عربی قرار گرفت و از مکتب و عرفان او بهره برد سپس برای پیشرفت در علوم و فراگیری بیشتر علوم دینی، به شیراز سفر کرد زیرا که شیراز در آن زمان از مراکز اصلی دروس فقه و مذاهب سنی به شمار می رفت. شاه نعمت الله سال ها به ریاضت، تصفیه و تزکیه باطن مشغول شد و در پی مراد به سیر و سفر پرداخت تا عاقبت به مکه مشرف گشت و از دست شیخ عبدالله یافعی (یکی از عرفای عصر خویش)، خرقه پوشید. شاه نعمت الله به سیر و سفر در مصر، حجاز، ترکستان و ایران پرداخت و به نشر عرفان و تصوف همت گماشت. شاه نعمت الله در حالی که فقط 24 سال سن داشت، در مکه با شیخ عفیف الدین یافعی که از عرفای بزرگ آن زمان به شمار می رفت، هفت سال را گذراند و دانش های معنوی بسیاری آموخت. پس از آن به فرهنگ ایرانی روی آورد و بعد از ازدواج با نوه دختری میرحسینی هروی، به کوهبنان کرمان عزیمت کرد و در محلی به نام تخت امیر، به ریاضت طولانی مدت پرداخت. در طول این مدت افراد بسیاری در نزد او به تحصیل علوم و معارف صوفیه پرداختند. از جمله توصیه ها و سفارش های شاه نعمت الله ولی به مریدان خود این بود که برای تصفیه دل و تزکیه نفس باید در خدمت خلق باشید و در خدمت به مردم کوتاهی نکنید و در اجتماع حاضر باشید. در واقع شاه نعمت الله بر حضور در اجتماع، مشغول شدن به کار و دوری از تنبلی تاکید داشت. البته این صرفاً یک دستور اخلاقی نبود بلکه این خود بخشی از برنامه های وی برای پرورش معنوی مریدان خود بود و خود نیز به زراعت محصولات علاقمند و هر از گاهی به کار زراعت می پرداخت. شاه نعمت الله ولی در سال 832 (به روایتی 834) در سن 104 سالگی، در ماهان کرمان درگذشت.
آثار متعددی از شاه نعمت الله ولی به جا مانده که از جمله آنها دیوانی است شامل بر قصیده، غزل، ترجیع بند، مثنوی، قطعه، دوبیتی و رباعی می باشد که در سال 1393 با تصحیح عزیزالله علیزاده در 1216 صفحه منتشر شده است.
لازم است بدانید که مقبره شاه نعمت الله ولی در فهرست میراث کشور به ثبت رسیده است.
برای دسترسی به آرامگاه تاریخی شاه نعمت الله ولی می بایست به استان کرمان، شهرستان ماهان، خیابان امام خمینی (ره) سفر کنید.
یکشنبه 23 آبان 1400
چهارشنبه 03 شهریور 1400
سه شنبه 22 تیر 1400
سه شنبه 04 خرداد 1400
سه شنبه 31 فروردین 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
همت عالی ما را جستجویی دیگر است
(شاه نعمت الله ولی)
چهارشنبه 06 اسفند 1399
دوشنبه 06 بهمن 1399
یکشنبه 30 آذر 1399
سه شنبه 13 خرداد 1399