میر سید احمد معروف به سیدالسادات، شناخته شده با نام شاه چراغ، بزرگترین فرزند امام موسی کاظم و برادر امام رضا (ع) می باشد. ایشان در سال 218 هجری قمری هنگام سفر از حجاز به خراسان برای دیدن امام رضا به ایران می آمدند و در شیراز مورد تهاجم ماموران عباسی قرار گرفتند و به دست مامور مامون عباسی یعنی قتلغ خان به شهادت رسیدند. پیکر ایشان در همین شهر به خاک سپرده شد که امروزه محلی برای زیارت و عبادت زائران از سراسر ایران می باشد. تاریخ دقیقی برای تولد ایشان در دسترس نیست به همین خاطر روز ششم ذیقعده را برای بزرگداشت ایشان مشخص نموده اند و در این روز با حضور مردم در حرم مطهر، مراسم های شاد مذهبی برگزار می شود. این مکان برای شیعیان بسیار متبرّک و مقدس است و هر ساله مخصوصا در هنگام نوروز جمع زیادی از زوار و گردشگران از سراسر ایران و کشورهای دیگر به دیدن شاهچراغ می آیند.
مقبره میر سید احمد امروزه به مکانی دیدنی برای گردشگران تبدیل شده و جزو جدانشدنی جاذبه های شیراز می باشد. بنای زیبای شاه چراغ در قرن ششم هجری قمری مصادف با حکومت اتابکان فارس احداث شد و از ارزشمندترین و مثال زدنی ترین مکان های تاریخی و مذهبی ایران می باشد. در این بنا حرم شاه چراغ و برادر ایشان به نام میر محمد قرار گرفته است.
آرامگاه شاه چراغ به سبک معماری آذری در دوره ایلخانان ساخته شده و دارای دو درب ورودی است، یک از درها در قسمت شمالی و دیگری در قسمت جنوبی قرار دارند. بالای هر کدام از درب ها سردری با کاشی کاری های زیبا قرار گرفته است. این مکان محوطه ای در مرکز است و اطراف حیاط دور تا دور اتاق هایی دیده می شود. صحن حرم 14000 متر مربع می باشد و به شکل مستطیل به همراه 162 غرفه است. ایوان حرم در دوره قاجار بسیار زیبا و هنرمندانه ساخته شده و شکوه خاصی به بنای آرامگاه می دهد. سقف ایوان هم با منبت کاری های بی نظیر مزین شده است. رواق های صحن از آجر ساخته شده و نرده های چوبی به شکل سنتی برای آن نصب شده و برای زیبایی آن کاشی هایی قرار داده شده است. اولین ضریح حرم زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و ضریح فعلی آن در سال 1382 از فلز نقره ساخته شد. گنبدی که برای آرامگاه در نظر گرفته شده اسکله فلزی است که روی گنبد قبلی احداث شده است و کاشی کاری های هنرمندانه آن نمونه ای بی مانند در معماری اسلامی در بناهای موجود در ایران است. گلدسته های حرم نیز در طرفین ایوان زیبا و با شکوه آن به شکل قرینه بنا شده و رنگ هایی که در آن به کار برده شده، از ردیف رنگ های طبیعی می باشد. آستان مقدس شاه چراغ دارای موزه ای در دو طبقه با مساحت 1100 متر مربع می باشد. این موزه شامل چهار هزار شی ارزشمند تاریخی، مذهبی و فرهنگی است.
در گذشته شب های دوشنبه، زوار و بزرگان زیادی در این آرامگاه تجمع می کردند و به قرائت قرآن مشغول می شدند. میوه و نذورات مختلفی به مردم داده می شد و بعد از صرف غذا واعظ برای سخنرانی بالای منبر می رفت و بین نماز عصر و شام تمام این مراسم انجام می گرفت.
این بنا در آن زمان دچار تغییرات و آسیب هایی شد به همین خاطر در سال 745 قمری به دستور ملکه تاشی خاتون مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو حاکم فارس، بازسازی شد. مرمت و بازسازی بنای شاه چراغ طی پنج سال انجام گرفت و در این بازسازی ها، علاوه بر ترمیم بخش های مختلف بنا، آرامگاهی به صورت گنبدی شکل روی بقعه قرار داده شد. ملکه تاشی خاتون علاوه بر بازسازی مقبره شاه چراغ، مغازه ها و حجره های بازار که نزدیک حرم بودند را وقف شاه چراغ کرد و همینطور مدرسه ای در کنار آن تاسیس کرد.
در سال 748 هجری قمری یکی از جهانگردانی که به شیراز سفر داشت چنین می گوید:
" آرامگاه زیبای شاهچراغ برای اهالی شیراز بسیار با ارزش و دوست داشتنی است. این مقبره برای آن ها مقدس و نشان تبرک می باشد."
همچنین در بیاناتش از تاشی خاتون می گوید:
" در کنار مقبره شاهچراغ مدرسه و زاویه ای ساخته و به وسیله آن ها از مسافرانی که برای دیدن شاه چراغ می آیند پذیرایی می کند. همینطور قاریان زیادی بر سر مزار شاهچراغ مشغول خواندن قرآن هستند."
بازسازی مجدد آرامگاه شاه چراغ در سال 912 توسط شاه اسماعیل صفوی انجام شد. این بازسازی به شکل گسترده بخش های مختلف آرامگاه را تحت پوشش قرار دارد. اما بعد از گذشت 85 سال در سال 997 هجری قمری، زلزله بزرگی رخ داد که منجر به تخریب زیاد گنبد شاهچراغ شد.
در سال 1142 هجری قمری، نادرشاه افشار تصمیم به اصلاح بنا و ساخت مجدد مقبره شاه چراغ کرد. او عهد بسته بود که اگر در جنگ با افغان ها پیروز شود، شاه چراغ را بازسازی می کند. وی مبلغ 1500 تومان برای مرمت شاهچراغ در نظر گرفت. او دستور داد قندیل بزرگی از جنس طلا و نقره به وزن 720 مثقال در زیر گنبد مقبره شاهچراغ بیاویزند. اما حدود یک قرن بعد زلزله ای مجدد در شیراز اتفاق افتاد که این بار آسیب بسیار فراوانی به شاهچراغ زد. فردی که در هنگام وقوع زلزله در آرامگاه شاهچراغ حضور داشته چنین می گوید:
" گنبد شاهچراغ که در ارتفاع زیادی قرار داشت و آفتاب جهان تاب هر روز در نیم روز خود را در سایه آن کشیدی، یک باره چنان تخریب شد و پایین افتاد که گویی این بنا همیشه ویران بوده است."
این زلزله موجب تخریب قابل توجهی از شاهچراغ شد و همینطور قندیل بزرگی که نادرشاه دستور نصب آن را داده بود به زمین افتاد و آسیب دید.
آرامگاه شاه چراغ طی گذشت سالیان متوالی، بارها مورد بازسازی و اصلاح قرار گرفته تا به شکل امروزی خود رسیده است.
علت نام گذاری احمد بن موسی به شاه چراغ قصه ای جذاب دارد. تا زمان حکم فرمایی عضدالدوله دیلمی هیچ کس از وجود شخصی با نام شاه چراغ یا میر احمد اطلاعی نداشت و آرامگاهی از او هویدا نبود. در مجاورت سنگ قبر او خانه ای ساخته شده بود و روی سنگ قبرش هم پر از گل بود. پیرزنی که در آن خانه زندگی می کرد هر شب جمعه می دید که چراغ های زیادی بالای گل هایی که روی سنگ قبر و اطراف آن را پوشانده بودند روشن می شود و تا صبح این چراغ ها می درخشند. پیرزن از دیدن این منظره که هر جمعه اتفاق می افتاد شگفت زده می شد و تصمیم گرفت این موضوع را به امیر عضدالدوله دیلمی مطرح کند. وی گمان می کرد که شاید این مکان قبر یکی از اولیا و اوصیا خداوند باشد. پیرزن موضوع را با امیر در میان گذاشت و قرار شد که امیر شب جمعه به خانه پیرزن بیاید و زمانی که چراغ های روی مزار روشن شد پیرزن امیر را بیدار کند. آن شب فرا رسید و پیرزن منتظر روشن شدن چراغ بالای مزار بود. به محض دیدن نور، پیرزن فریاد زد: شاه! چراغ. زمانی که امیر از خواب بیدار شد نوری بسیار زیاد را با چشمان خود دید و به طرف مکان مورد نظر حرکت کرد. زمانی که به بالای تل رسیدند از نور خبری نبود و با بازگشتن به خانه دوباره نور بیشتر و بیشتر نمایان می شد. با دیدن این صحنه در آن شب، امیر تصمیم گرفت آن مکان، مورد بررسی و تحقیق قرار بگیرد تا هویت شخص مدفون در آنجا مشخص شود. به این دلیل که شاه شخصا خودش به دنبال نور رفت، مردم برای تکریم کار او منطقه را شاه چراغ نام گذاری کردند. سر انجام مزار فرزند امام موسی کاظم یعنی احمد را یافتند و عضدالدوله دیلمی دستور ساخت آرامگاهی را برای این مقام بزرگوار داد.
به راستی که از دیدنی ترین جاذبه های شیراز از لحاظ ساخت بنا و معماری و از مهم ترین اماکن مذهبی کشور، آرامگاه مطهر شاهچراغ می باشد. دیدن این آرامگاه با شکوه، روح انسان را به فضایی معنوی می برد و جان انسان را تازه می کند.
جاذبه های گردشگری که مکان آن ها به شاهچراغ نزدیک است عبارت اند از مسجد عتیق شیراز، نارنجستان قوام، خانه تاریخی منطقی نژاد، رودخانه خشک شیراز، بازار وکیل، مسجد نصیرالملک و بقعه سید علاء الدین حسین.
برای رفتن به شاه چراغ، به استان فارس و شهر شیراز سفر کنید و از آنجا به مرکز شهر شیراز خیابان 9 دی رفته و در ایستگاه اتوبوس 9 دی توقف کنید. پایین تر از خانه تاریخی منطقی نژاد این آرامگاه با شکوه قرار دارد.
یکشنبه 29 مهر 1403
یکشنبه 22 مهر 1403
یکشنبه 23 آبان 1400
سه شنبه 02 شهریور 1400
سه شنبه 22 تیر 1400
سه شنبه 04 خرداد 1400
سه شنبه 31 فروردین 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
چهارشنبه 06 اسفند 1399
دوشنبه 06 بهمن 1399
شنبه 29 آذر 1399
چهارشنبه 05 آذر 1399