دهکده نیاوران به علت قرار داشتن در شمال تهران و در دامنه کوه های البرز، از آب و هوایی عالی برخوردار بوده و به همین علت همواره مورد توجه شاهان قاجاری قرار داشته و آنها به این منطقه توجه ویژه ای داشته اند.
قدمت کاخ صاحبقرانیه که از جمله بناها و کاخ های تاریخی شهر تهران می باشد، به سال 1229 هجری شمسی باز می گردد که ناصر الدین شاه قاجار دستور احداث این عمارت با شکوه و مجلل را داد.
نام این کاخ نیز توسط شخص ناصرالدین شاه انتخاب شده است که خود داستانی شنیدنی دارد؛ در زمان ناصرالدین شاه، هر 30 سال یک قرن به شمار می آمد. در هنگام اتمام کار ساخت این عمارت، ناصرالدین شاه وارد سی و یکمین سال حکمرانی خود می شد. او که حالا صاحب یک قرن حکومت بود، کاخ مجلل خود را صاحبقران نامید که بعدها به صاحبقرانیه تبدیل شد اما در نهایت به معنای صاحب قرن ها می باشد.
کاخ صاحبقرانیه به عنوان قدیمی ترین بنای موجود در مجموعه کاخ های نیاوران شناخته شده است. این کاخ شامل دو طبقه است که شاه نشین، کرسی خانه، حمام و 50-40 دستگاه خانه هر کدام شامل 4 اتاق و یک ایوان برای زنان شاه در آن وجود دارد.
عناصر معماری ایرانی در گوشه گوشه عمارت دیده می شود. شیشه های رنگین ارسی، آیینه کاری و گچ بری های بی نظیر، کاخ را به زیبایی آراسته اند و معماری اصیل ایرانی را به نمایش در آورده اند.
متأسفانه از معمار این بنای مجلل اطلاعاتی در دست نیست اما بیشترین حدس و گمان ها مربوط به محمد تقی خان معمار باشی، معمار مدرسه دارالفنون می باشد که بسیاری از کارشناسان او را به عنوان معمار کاخ می شناسند.
طبقه زیرین این عمارت زیبا، حوض خانه نام دارد که در زمان ناصرالدین شاه ورودی حرم سرای او بوده و در مجاورت کاخ، ساختمان حرم سرا با 40 اتاق قرار داشته که به دستور رضا شاه پهلوی تخریب شده است.
در زمان رضا شاه پهلوی این عمارت مرمت و بازسازی شد تا در آن، مراسم عروسی پسرش و فوزیه برگزار شود اما به علت سرمای طاقت فرسای آن سال، مراسم به محل دیگری منتقل گردید.
این کاخ از سال 1346 تا 1357 دفتر کار و محل اقامت و استراحت محمدرضا شاه پهلوی بوده که به طور اساسی در دکوراسیون و قسمت های داخلی آن تغییراتی صورت می گیرد.
این کاخ، سراسر شکوه و زیبایی را به نمایش می گذارد، سقفهای چوبی حوض خانه مربوط به قرن سیزدهم است و از شیراز به این کاخ منتقل شده اند. گچبریها، ارسی های فاخر و دیگر آثار موجود در عمارت بسیار زیبا و با ارزش می باشند.
همان طور که گفته شد این عمارت دارای اتاق های بسیاری می باشد که امروزه هر یک نامی داشته و شامل :
عکسخانه، اتاق مذاکرات نظامی، تالار آیینه (جهان نما)، اتاق منشی، دندانپزشکی، اتاق هدایا، اتاق مذاکرات خصوصی، اتاق نشان ها و مدال ها، اتاق انتظار سفرا، اتاق استراحت نیمروزی و اتاق های دیگر می باشد، که در ادامه به معرفی یکی از این اتاق ها می پردازیم:
زیباترین بخش کاخ، تالار آیینه (جهان نما) می باشد که با ظرافت و زیبایی هرچه تمام تر هنر آیینه کاری را به نمایش گذاشته است. این تالار به نام های تالار آیینه و تالار جهان نما شهرت دارد. از آنجایی که در آن آیینه کاری زیبایی صورت گرفته به آن تالار آیینه گفته می شود و همین طور به این علت که پنجره های این اتاق به تمام تهران چشم انداز داشته به آن جهان نما گفته می شده است.
این تالار به طور دقیق در بخش مرکزی کاخ قرار دارد که طرح معماری چلیپا (صلیبی) برای ساخت آن به کار برده شده است. در دو طرف تالار، دو درب بزرگ منبت کاری دیده می شود که به دو دالان راه می یابند. در دو سوی این دالان ها اتاق های کوچک و بزرگی دیده می شوند که در زمان قدیم درباریان و همراهان شاه در آن اقامت می یافتند اما در زمان پهلوی به سبک جدید به صورت مبله در آمده و برای پذیرایی از همراهان مهمانان دربار مورد استفاده بوده است.
در بخش شمالی و جنوبی تالار، پنجره هایی رو به بیرون وجود دارد که در بخش شمالی، کوه های شمیران و در بخش جنوبی، جلگه تهران قابل رویت می باشد.
آیینه کاری بی نظیر این بخش از عمارت از زمان ناصر الدین شاه آغاز و در زمان مظفرالدین شاه خاتمه یافت. در دوران پهلوی نیز قسمت هایی مانند تاج پهلوی به آن اضافه گشت. پنجره ها نیز با ارسی از هنر ایرانی سرشار شده و جلوه بی نظیری یافته اند.
از مهم ترین وقایعی که در تالار آیینه رخ داده امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه بوده است.
در بسیاری دیگر از کاخ های تهران هنر آیینه کاری دیده می شود که هیچ یک به شکوه و زیبایی و عظمت تالار جهان نمای صاحبقرانیه نمی رسد.
این تالار، همان اتاق کار محمدرضا شاه پهلوی بوده که هنوز میز کار او در قسمت شمالی تالار، فرش ها، قالیچه ها و مبلمان نیز قابل رویت می باشند.
از جمله آثار نفیس و گرانبهایی که در این تالار به چشم می خورند فرش های نفیس کاری از کارگاه هایی همچون عمو اقلی مشهد، ارجمند کرمان، درخش بیرجند و یونجی تبریز، مبلمان، لوسترها و دیوارکوب های ساخت کشور فرانسه، گلدان های چهار گوشه اتاق کاری از کشور چین، گلدان های ضلع جنوبی کارهایی از کشورهای فرانسه، آلمان و ژاپن، ماکت دو برج از جنس مالاکیت و اهدایی از ریچارد نیکسون، ساعت رومیزی ساخت کشور سوییس، تندیس علیرضا پسر دوم محمد رضا پهلوی که روی میز کار قرار دارد، تفنگ های سرپر فیتیله ای متعلق به خاندان سلطنتی، سپر طلا کوب و کلاه خود فولادی ساخت اصفهان، دو خنجر فولادی ساخت فرانسه، دو قبضه شمشیر و غلاف ساخت خراسان، ساعد بند فولادی ساخت اصفهان، دو سپر تزیین شده با پوست کرگدن و فیل ساخت اصفهان، تیر و کمانی از جنس خیزران و یک اسطرلاب می باشند.
برای دسترسی به کاخ صاحب قرانیه می بایست به تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران سفر کرده و از این مجموعه بی نظیر و تاریخی دیدن نمایید.
شنبه 22 آبان 1400
سه شنبه 02 شهریور 1400
سه شنبه 22 تیر 1400
سه شنبه 04 خرداد 1400
سه شنبه 31 فروردین 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
سه شنبه 05 اسفند 1399
دوشنبه 06 بهمن 1399
شنبه 29 آذر 1399
سه شنبه 13 خرداد 1399