شهر تهران هم مانند سایر شهرهای ایران زمانی دارای پوشش و لباس خاصی بود، که امروزه این پوشش منسوخ شده و جای خود را به لباس های امروزی داده است. لباس محلی مردم تهران مانند دیگر شهرها از زمان حمله اعراب تا کنون، تغییرات زیادی داشته است. در آن دوره کلاه باستانی ایرانی ها توسط عرب ها به عمامه تبدیل شد. پادشاه صفوی خود را به عنوان رهبران و روحانیون مذهبی نشان می دادند و عمامه ای سبز رنگ به نشانه سادات روی سر قرار می دادند، این عمامه جایگزین کلاه برای آن ها بود. برای این که این سرپوش با کلاهی که مردم عادی روی سر قرار می دادند متفاوت باشد، برای زینت دادن به آن از جواهرات و تاج استفاده می کردند. پادشاهان دیگر همچون کریم خان زند، نادرشاه افشار، فتحعلی شاه قاجار و ناصرالدین شاه برای نماد مذهبی خود، شالی حاشیه دار به صورت ترمه دوزی مانند کلاه عادی دور سر می پیچیدند.
علما و بزرگان نیز عمامه ای عادی به رنگ سبز روی سر می گذاشتند و جبه می پوشیدند. جبه کلمه ای عربی است و ایرانی ها از زمان حضور اعراب آن را به تن می کردند. ترکمن ها نیز از زمان های گذشته لباسی بلند تحت عنوان جبه می پوشیدند.
آقا محمد خان قاجار با آمدن به تهران، تغییراتی در لباس رسمی مردم انجام داد. در زمان قاجار لباس مردم به لباس متحدالشکلی برای همه اقشار مردم تبدیل شد که شامل کلاه، جبه و شال یا عمامه ای بود که پیشینه ای تاریخی و قدیمی دارد. در زمان آقا محمد خان با وجود اجباری بودن پوشش اما رنگ جبه و شال برای مردم اختیاری بود. لباس رسمی اهالی تهران از شال، جبه، چاقچوری از ماهوت گلی، کفش ساقری و کلاه تشکیل می شد که همه موظف به رعایت این پوشش بودند. مردان کلاه هایی بسیار بلند روی سر می گذاشتند که از پوست حیوانات کم یاب تهیه می شد و از سمرقند و بخارا به تهران آورده می شد. قیمت این کلاه ها بسیار بالا بود و هزینه زیادی صرف تهیه آن ها می شد. محمد شاه قاجار برای جلوگیری از اسراف و هزینه های اضافی دستور داد که کلاه قجری کوتاه تر شود.
تا زمان ناصرالدین شاه این نوع پوشش در بین پایتخت نشینان رواج داشت. تا اینکه ناصرالدین شاه پوشیدن جوراب بلند را هم به لباس زنان اضافه کرد.
با دیدن تصاویر زنان قجری به این نوع پوشش خاص و تبدیل چاقچور به جوراب ماهوت گلی و همینطور کفش ساقری به کفش دستک دار پی می بریم. در این دوره هم رنگ جبه و شال برای مردان اختیاری بود.
در زمان های گذشته کلاه مردان از اهمیت زیادی برخوردار بود به طوری که کسی بدون کلاه در جامعه رفت و آمد نمی کرد و مانند پوشیدن چادر برای زنان جزو اجباری برای پوشش محسوب می شد. اگر فردی توان مالی برای خریدن کلاه را نداشت مجبور بود سر خود را با شال یا دستمال بپوشاند. حتی مردان هنگام خواب هم عرق چین به سر می گذاشتند و در طول روز هم زیر کلاه خود، عرقچین را قرار می دادند. در آن دوره نمد مالی، یکی از حرفه های مهم افراد بود به این علت که کلاه مورد استفاده مردان تماما از نمد ساخته می شد. مغازه های نمد مالی به این شکل فعالیت خود را انجام می دادند که محلی برای ساخت و پرداخت نمد به صورت برجستگی در وسط مغازه قرار می دادند و سینی بزرگی به شکل توگرد روی اجاق تعبیه شده بود و همیشه مقداری آب صابون از بین آن در حال بخار کردن بود. کارگران نمد مالی به صورت نشسته طرفین نمد را می مالیدند تا در نهایت به کلاه تبدیل شود.
سرپوشی که مردان به سر می گذاشتند از کلاه نمدی تشکیل شده بود که لبه کوتاه آن مانند عرقچین بود. این سرپوش ها شامل کلاه بختیاری که دهانه آن کوچک و بخش بالای آن پهن و عریض بود، کلاه پهلوی، کلاه پوستی، کلاه تخم مرغی که تقریبا شبیه به تخم مرغ بود، شال، کلاه مقوایی، کلاه حسن بیگی با لبه ای نسبتا بلند، کلاه فراشی و کلاه نیمچه بختیاری بودند.
تن پوش هایی که مردان قدیم به تن می کردند شامل قوای معمولی، پستک، پیراهن، قوای مراد بیگی، سرداری و شلوار می باشد.
لباس زنان تهران از زمان زندیه تا قاجاریه تقریبا یکسان بود و شامل بخش های مختلفی می شد. ارخالقی که از پیراهن کوتاهتر بود و بیشتر برای پوشش قسمت بالاتنه استفاده می شد، جامه ای بلند تا پشت پا، پیراهن تا بالای زانو و گنجه ای برای محافظت از سرما در زمستان، چارقد برای پوشاندن مو، چاقچور، روبنده سفید، چادر مشکلی، قلابه جواهر که برای روبنده استفاده می شد و از پشت سر می درخشید. در دوره قاجار زنان برای پوشش تمام چهره از روبندی به رنگ سفید استفاده می کردند که گاهی این پوشش آن قدر بلند بود که علاوه بر چهره تا بالای زانو را می پوشاند. در قسمت جلوی چشم ها هم تکه های توری قرار می گرفت. پاپوش های زنان هم در این دوره تفاوت زیادی با دوره های قبل نداشت و معمولا از ساغری نوک برگشته و نعلین استفاده می شد همچنین کفش فرنگی دوز، کفش نرم پاشنه و طرح گالشی از جمله پاپوش های مورد استفاده زنان بود. برای مشخص کردن اندازه کفش، خطی دور آن رسم می شد که سایز و اندازه کفش را نشان می داد. رسم سه خط نشان دهنده کوچکترین شماره و هفت خط نشان دهنده بزرگترین شماره کفش بود.
جنس مورد استفاده در پیراهن زنان آن دوره ململ سفید بود و تا قسمت بالای زانو می رسید. این پیراهن معمولا پر از چین بود و به آن شلیته می گفتند. بعضی از زنان برای پوشش خود از دامن شلواری به نام تنبان استفاده می کردند. تنبان تفاوت زیادی با شلیته نداشت، تفاوت آن ها در این بود که قسمت وسطی تنبان از جلو و عقب به هم دوخته شده بود و مانند شلیته باز نبود.
سرپوش زنان از چهار قد توری به صورت چهارگوش دوخته می شد که آن را به صورت مثلث تا کرده و روی سر می انداختند. زاویه قائم سرپوش باید در پشت سر قرار می گرفت و دو گوشه آن روی سینه را می پوشاند و از قسمت وسط که به زیر گلو می رسد آن را به وسیله سنجاق یا گره زدن محکم می کردند.
چاقچور نام شلواری بلند برای زنان بود که جای کش برای کمر یا به اصطلاح لیفه داشت و قسمت مچ هم دارای پاچین بود.
لباس محلی تهران قدیم هم مانند لباس محلی مردم گیلان، لباس محلی کردستان، لباس محلی یزد، لباس آذری و ... نشان دهنده فرهنگ و پیشینه غنی تهران و کشور ایران است که با مطالعه و بررسی هر کدام از این پوشش ها به فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه پی می بریم.
چهارشنبه 11 بهمن 1402
سه شنبه 16 اسفند 1401
یکشنبه 09 بهمن 1401
سه شنبه 17 خرداد 1401
شنبه 30 بهمن 1400
سه شنبه 14 دی 1400
شنبه 22 آبان 1400
سه شنبه 22 تیر 1400
سه شنبه 04 خرداد 1400
چهارشنبه 15 اردیبهشت 1400
سه شنبه 31 فروردین 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
شنبه 16 اسفند 1399
😘🌷🌹🍁😍
یکشنبه 10 اسفند 1399
سه شنبه 05 اسفند 1399
یکشنبه 19 بهمن 1399
دوشنبه 13 بهمن 1399
یکشنبه 12 بهمن 1399
دوشنبه 06 بهمن 1399
شنبه 29 آذر 1399
چهارشنبه 05 آذر 1399
جمعه 23 آبان 1399