خانه بروجردی ها از جمله بناهای تاریخی شهر کاشان واقع در استان اصفهان است.
این بنا در محله سلطان میراحمد قرار دارد و قدمت آن به نیمه دوم قرن 13 هجری و به دوران حکومت قاجاریه باز می گردد.
خانه بروجردی ها در خیابان علوی و محله تاریخی سلطان امیراحمد کاشان و بنا به خواست بازرگانی به نام سید حسن نطنزی ساخته شده است. سال ساخت بنا یعنی 1194 بر روی کتیبه ای واقع در حیاط های نورگیر سرپوشیده ثبت شده است. از آنجایی که سید حسن نطنزی از بروجرد مال التجاره وارد می کرد به حسن بروجردی شهرت یافته بود و به همین علت بنایی که وی دستور ساخت آن را داده بود، خانه بروجردی ها نام گرفت.
بد نیست که در رابطه با علت جالب ساخت این بنا نیز بدانید؛ مرحوم حاج آقا حسن بروجردی برای فرزندش سید مهدی از دختر مرحوم حاج سید جعفر طباطبائی خواستگاری می کند و خانواده طباطبائی شرط موافقت با ازدواج را ساخت خانهای آبرومند و درخور شأن عروس خانم قرار می دهند، از این رو حاج آقا حسن بروجردی از همان معماری که خانه طباطبائی را بنا کرده دعوت به عمل می آورد تا این خانه را نیز بنا نهد.
این خانه در زمینی به وسعت 1700 مترمربع ساخته شده و مساحت بنا 3000 متر مربع می باشد که شامل حیاط اندرونی و بیرونی، دو ورودی اصلی و فرعی، هشتی، راهرو، حیاط، تابستان نشین، زمستان نشین، آشپزخانه، حیاط های سرپوشیده در اطراف و زیرزمینی وسیع می باشد.
این خانه تاریخی مطابق شرایط آب و هوایی کویری کاشان بنا شده به صورتی که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی از طریق بادگیرهای واقع در بالای پشت بام به صورت طبیعی و دائمی به زیرزمین ها انتقال می یافته و فضا را خنک می کرده است.
نقاشی های بی نظیر خانه بروجردی ها به شیوه های متنوع و با هنرمندی مرحوم میرزا محمد خان غفاری ملقب به کمال الملک طراحی و اجرا شده است. همچنین بام تالار نیز به نورگیرهای هلالی شکل و بادگیرهای قرینه فوق العاده زیبایی مزین شده که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی ایران قرار دارد.
ساخت این مجموعه بی نظیر تاریخی، 18 سال به طول انجامیده و در ساخت آن بالغ بر 150 نفر بنا، گچ کار، آینه کار و بسیاری هنرمندان دیگر شرکت داشته اند.
این بنا شامل دو بخش اندرونی و بیرونی می باشد، بخش بیرونی آن از سال 1353 هجری شمسی در اختیار سازمان میراث فرهنگی بوده و در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسیده است. بخشی اندرونی آن که در شمال شرقی و شرق بنا قرار دارد کماکان تحت مالکیت خصوصی می باشد.
بنا دارای حیاطی کشیده می باشد که در دو سوی آن دو مجموعه فضائی مهم قرار گرفته اند و نمای این دو بخش نسبت به دو بخش دیگر ارتفاع بیشتری دارد.
برای ورود به قسمت بیرونی از دالانی دراز و شیبدار که مانع از دید مستقیم به داخل خانه بوده عبور کرده و به میانسرا وارد می شویم. این دالان به مهتابی (فضای بدون سقفی که بالاتر از سطح حیاط قرار می گیرد. دیوارهای این فضا نماسازی میشود و به این ترتیب به ایوانی شباهت پیدا می کند که سقف آن را برداشتهاند. این فضا معمولا از سه طرف بسته و از جهت چهارم به فضای باز مشرف است) واقع در بخش شمالی حیاط، ختم می گردد.
در قسمت شمالی و در پشت مهتابی وسیع آن، اتاق 5 دری قرار دارد که محل پذیرایی میهمانان بوده و در دو سوی آن اتاق های سه دری واقع می باشند. بخش بیرونی این اتاق ها و نیز داخل اتاق 5 دری به گچبری های بسیار ظریف و فوق العاده هنرمندانه به طرح گل و مرغ مزین شده اند. در زیر این بخش از بنا یکی از زیر زمین های خانه قرار دارد. این قسمت از خانه را به دلیل نورگیری مناسب، اغلب در زمستان استفاده می کردند و به زمستان نشین شهرت داشته است.
تابستان نشین، که مهمترین و اصلی ترین بخش خانه بروجردی هاست، در مقابل ورودی اصلی و پشت به قبله (در واقع پشت به آفتاب) ساخته شده و قوس بزرگ نمای آن که در تمام خانه های اعیانی قدیمی کاشان رویت می شود، احتمالاً از طرح مثلث در نمای معماری اروپایی الهام گرفته شده که در معماری ایرانی به شکل منحنی درآمده است.
تابستان نشین شامل دو اتاق، تالار اصلی، دو سرپوشیده فرعی، یک سرپوشیده اصلی، دو گوشواره، یک شاه نشین و تالار می باشد. در مرکز آن، گنبدی با نورگیرهای زیبا و تزیینات مقرنس کاری دیده می شود. ایوان اصلی در محور تقارن تابستان نشین، پس از حیاط، عامل دوم در تقسیم فضا و برای استفاده ساکنان در فصل گرما می باشد. در دو سوی ایوان و تالار طنبی، راهروهای ورودی و اتاق های نشیمن قرار گرفته اند که این بخش به بهترین شکل تزیین شده و به عنوان زیباترین بخش خانه معرفی شده است.
مصالح اصلی که در ساخت خانه بروجردی ها به کار رفته خشت خام، ملات گل یا گچ می باشد. آجر ختایی با اشکال و طرح های گوناگون در نماها و ازاره ها (قسمت پایینی دیواره ها) و کف فرش ها دیده می شود و نمای بدنه ها نیز از آستر کاه گل همراه با گچبری های متنوع پوشیده شده است. دیوارهای خارجی و کف پشت بام هم با کاه گل اندود شده است. در برخی از بخش ها نیز از چوب استفاده شده است. این چوب ها بیشتر در ستون های تزئینی ایوان و زیر پوشش حیاط های نورگیر سرپوشیده تابستان نشین دیده می شوند.
دو بادگیر بلند از بالای بام تا زیرزمین (سرداب) بنا شده اند که تهویه هوا، خنک کردن زیرزمین و دور کردن رطوبت از پایه های بنا را انجام می دهند. این بادگیرها به کانال هایی موسوم به ناکش مرتبط می باشند. ناکش ها گرداگرد زیرزمین و داخل بستر زمین حفر شدهاند.
خانه بروجردی ها به علت داشتن ویژگی های بی نظیر معماری ایرانی، فنون معماری سنتی، دارا بودن تزیینات متنوع و بسیار ظریف و هنرمندانه، نبوغ و خلاقیت شگفت معماری به کار رفته در آن به ویژه ترکیب های بی نظیر و استثنایی سرپوشیده حیاط بیرونی، تقریبا مشهورترین و مهمترین خانه تاریخی ایران و به نوعی سمبل بناهای مسکونی کشور به شمار می آید که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
برای دسترسی به خانه بروجردی ها می بایست به استان اصفهان، کاشان، محله سلطان امیر احمد، خیابان علوی سفر کنید.
شنبه 22 آبان 1400
سه شنبه 02 شهریور 1400
یکشنبه 24 مرداد 1400
دوشنبه 21 تیر 1400
دوشنبه 03 خرداد 1400
سه شنبه 31 فروردین 1400
سه شنبه 26 اسفند 1399
سه شنبه 05 اسفند 1399
دوشنبه 06 بهمن 1399
شنبه 29 آذر 1399
سه شنبه 13 خرداد 1399