امروزه حمام ها جایی برای استحمام و زدودن کثیفی ها می باشند اما در گذشته حمام های عمومی علاوه بر اینها، محلی برای ملاقات و اطلاع از اخبار محل بوده است.
حمام ها در گذشته بسیار باصفا و بزرگ ساخته می شدند و به زیبایی در ساخت آن، هنر کاشی کاری، معماری، نقاشی، کنده کاری و ... را به نمایش می گذاشتند. حمام های قدیمی که از گذشته به جا مانده اند امروزه به موزه، رستوران و نمایشگاه تغییر کاربری داده اند.
در دوره حکومت قاجار، در تهران 182 حمام وجود داشته که اکنون تعداد کمی از آنها به جا مانده است. حمام نواب واقع در منطقه 12 تهران از جمله این حمام های تاریخی به جا مانده از دوره قاجاریان می باشد که امروزه پس از بازسازی و مرمت، به خانه هنر و صنایع دستی تبدیل شده است.
بازارچه حمام نواب از جمله بازارچه های مشهور و تاریخی خیابان ری واقع در کوچه دردار غربی می باشد.
در گذشته حمام ها به شکل امروزی وجود نداشتند و در برخی محله ها با هزینه خیرین، حمام عمومی با شیوه معماری خاص برای استفاده عموم ساخته می شد. در محله عودلاجان تهران، در محور تاریخی - فرهنگی - تجاری امام زاده یحیی، حمام نواب به وسیله دو بانو در دوره قاجار بنا شد و اهالی این محل و محله های اطراف از آن استفاده می کردند. این حمام پس از گذشت سالیان دراز و تغییرات فراوان کماکان پابرجا و سلامت باقی مانده است.
حمام نواب پس از بازسازی و مرمت، به مکانی گردشگری در محله قدیمی تهران تبدیل شده است. این حمام در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است و پس از 5 سال یعنی در سال 1390 هجری شمسی با همکاری شهرداری منطقه 12 و اتحادیه صنایع دستی کشور و سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان به مرکز صنایع دستی شهر تهران تغییر کاربری داد.
پس از تغییر کاربری این حمام به خانه هنر و صنایع دستی، رستورانی نیز در آن احداث شد و علاوه بر بازدید از صنایع دستی سایر شهرهای ایران می توانید از غذا خوردن در رستوران حمام نواب لذت ببرید.
معماری حمام نواب همچون سایر حمام ها دارای بخش های مختلفی از قبیل هشتی (فضای سرپوشیده متصل به کوچه و ورودی)، سربینه (رختکن حمام)، گرمخانه، سرویس بهداشتی، خزینه، استخر و ستون می باشد. همچنین در ساخت بنا از مصالحی همچون آجر، آهک، ساروج، سنگ و کاشی استفاده شده و در مرمت و بازسازی حمام، سیمان نیز به کار رفته است.
در گذشته برای جلوگیری از اتلاف گرما در حمام ها و همچنین استفاده درست از منابع آبی، آن را در بخش پایین تری از سطح زمین می ساختند به طوری که برای رسیدن به حمام می بایست از چندین پله پایین می رفتید.
حمام نواب دارای مساحتی بالغ بر 1000 متر مربع می باشد که آب مورد نیاز آن از قنات حاج علیرضا تأمین می شده است.
این حمام دارای بزرگترین چاله حوض (حوض های بزرگ با آب سرد در حمام برای شناوری) بوده به صورتی که جوان های محله در گرمای تابستان به این حمام آمده و در چاله حوض آن مشغول آب بازی می شدند.
حمام نواب دارای تزئینات بسیار زیبایی بوده که متأسفانه در اثر مرمت ها و بازسازی های صورت گرفته از بین رفته است و وجود آنها را در بررسی های بنا تشخیص داده اند.
دو بانویی که در اوایل دوره حکومت قاجاریان بانی ساخت این حمام شده اند سارا سلطان خاتون و سارا حاجر خاتون (دختران حاج نواب از نوادگان قاجار و سرشناسان محله) بوده اند که این حمام را در بازارچه محله عودلاجان تهران بنا نهادند و حمام به نام پدرشان نواب شهرت یافت.
در دوره پهلوی، درباریان پهلوی از این حمام استفاده می کردند؛ حتی تا چندین سال گذشته نیز حمام به فعالیت خود ادامه می داد تا اینکه به علت حمام دار بودن خانه ها، از مشتری های این حمام کاسته شد و متولیان آن دیگر از عهده مخارج حمام بر نیامدند؛ در نهایت شهرداری مالکیت حمام را به عهده گرفت.
نام حمام نواب در اولین نقشه های تهران (متعلق به سال 1275 هجری قمری) دیده می شود که با عنوان گذر حمام نواب در نقشه ثبت شده بود. همچنین در بنای حمام، کتیبه ای کاشی کاری شده فوق العاده زیبایی وجود داشته که متأسفانه به سرقت رفته است.
یکی دیگر از دلایل شهرت یافتن گرمابه نواب، ساخت قسمتی از فیلم سیاه و سفید قیصر به کارگردانی مسعود کیمیایی در این حمام می باشد که این فیلم از جمله فیلم های ماندگار و جذاب سینمای ایران بوده که با گذشت این همه سال هنوز در یادها زنده مانده است. صحنه ای که قیصر و کریم آبمنگل با یکدیگر درگیر می شوند در این حمام بازی شده است.
برای دسترسی به حمام نواب می بایست به استان تهران، خیابان ری، محله عودلاجان شرقی، انتهای خیابان شهید محمدرضا ملاباقری، شمال میدان باغ پسته بک، کوچه بیک دامغانی (بازارچه حمام نواب سابق) سفر نمایید که می بایست از سه راه امین حضور وارد خیابان ری شده و به کوچه مشهور دردار غربی در سمت راست خود وارد شوید. در داخل کوچه تابلو حمام نواب را می توانید ببینید. حتی برای دسترسی می توانید از مترو استفاده نمایید.
سه شنبه 18 آبان 1400
سه شنبه 02 شهریور 1400
دوشنبه 01 شهریور 1400
دوشنبه 21 تیر 1400
جمعه 04 تیر 1400
دوشنبه 03 خرداد 1400
دوشنبه 30 فروردین 1400
دوشنبه 25 اسفند 1399
دوشنبه 04 اسفند 1399
یکشنبه 05 بهمن 1399
پنج شنبه 27 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399