قلعه الموت (Alamut) از جمله مشهورترین قلعه های کشور است که در شمال شرقی دهکده گازرخان قزوین و بر فراز کوهی با ارتفاع نزدیک به 2100 متر از سطح دریا که به پرتگاهی مخوف مشرف است قرار دارد. صخره های سرخ و خاکستری رنگ اطراف قلعه از شمال شرقی به جنوب غربی کشیده شده اند.
قلعه الموت به قلعه حسن صباح مشهور می باشد.
بر اساس گزارش هایی که حمدالله مستوفی ارائه کرده این قلعه باستانی در ابتدا در سال 226 هجری قمری بوسیله داعی الی الحق حسن بن زید الباقری ساخته شده و در شب چهارشنبه ششم رجب سال 483 هجری قمری به تصرف حسن صباح درآمده که وی 35 سال در این قلعه ساکن بوده است.
تنها مسیر ورود به قلعه در انتهای بخش شمال شرقی و کمی پایین تر از برج شرقی قلعه قرار دارد و کوه هودکان در فاصله نسبتا دوری به آن مشرف می باشد. در این نقطه، تونلی در تخته سنگ تعبیه شده که 6 متر طول، 2 متر عرض و 2 متر ارتفاع دارد. پس از گذر از تونل، آثار به جا مانده برج بخش جنوبی دژ و دیواره جنوب غربی آن را که بر روی شیب تند تخته سنگ بنا شده قابل رویت می گردد. همچنین در دامنه جنوبی کوه دژ نیز خندقی با طول تقریبی 50 متر و عرض 2 متر کنده و آن را از آب داخل قلعه پر می کرده اند تا تمام راه های نفوذی آن بخش را مسدود کرده باشند. در دامنه های تند صخره ها نیز که احتمال هجوم دشمن وجود داشته، خندق هایی ایجاد کرده و دیوارهایی مورب بر آن استوار ساخته بودند تا امکان هیچ گونه عبوری فراهم نگردد. در شیارها نیز با ایجاد دیواره های سنگی و آجری مسیر ورود را سد می کردند.
قلعه الموت از دو قسمت شرقی و غربی بوجود آمده که هر یک دارای قلعه پایین و قلعه بالا می باشد و در میان محلی ها به جورقلا و پیاز قلا مشهور است. طول قلعه نزدیک به 120 متر و عرض آن در نقاط مختلف بین 10 تا 35 متر می باشد.
دیوار شرقی قلعه بالا یا قلعه بزرگ که از سنگ و ملاط گچ ساخته شده نسبت به دیگر بخش ها کمتر دچار آسیب شده است و طول آن نزدیک 10 متر و ارتفاع آن بین 4 الی 5 متر می باشد. در بخش جنوبی و در دل صخره اتاقی کنده شده که مقر نگهبانی بوده است.
همچنین در بخش شمال غربی قعله بالا نیز دو اتاق در دل کوه کنده شده که در اتاق اول، چاله آب کوچکی واقع شده است که اگر آب آن را تخلیه نمایند، دوباره از آب پر می گردد به همین علت احتمال داده می شود که با حوض واقع در بخش جنوبی مرتبط باشد. در پای این اتاق، دیوار شمالی قلعه به طول 12 متر و عرض یک متر قرار دارد که در بخش پایین تری از قلعه واقع شده و پرتگاه مخوفی می باشد. در بخش جنوب غربی این قسمت از قلعه، حوضی به طول 8 متر و عرض 5 متر در سنگ کنده شده که هنوز هم در اثر بارندگی های فصلی پر آب می گردد. در گوشه جنوب غربی این حوض، درخت تاک کهن سالی دیده می شود که کماکان سرزنده و سبز به جا ماند است و اهالی بر این باورند که به دست حسن صباح کاشته شده است. احتمال می رود این بخش از قلعه همان بخشی باشد که حسن صباح به مدت 35 سال در آن سکنی گزیده و یاران خود را رهبری می کرده است.
بخش شرقی دژ به پاسداران قلعه و خانواده آنها تعلق داشته است. آثار کمی از دیوار جنوبی این بخش به جای مانده است. در جانب شمال این دیواره، 10 آخور برای چارپایان، در داخل سنگ کوه ایجاد شده است. متأسفانه اثری از دیوار شرقی به جا نمانده اما دیوار غربی همچنان استوار می باشد. در این سوی قلعه سه آب انبار در دل کوه بنا شده و چندین اتاق نیز در سنگ ایجاد شده که هم اکنون از بین رفته اند.
بین دو بخش قلعه، یعنی قلعه بالا و پایین، میدانی دیده می شود که دیواری دور تا دور آن قرار گرفته و محوطه قلعه را به دو بخش تقسیم می نماید. در این میدان آثار متعددی از بناها و سازه های قلعه به جا مانده است که در میان آنها می توان به قطعات کوچک کاشی در دل ویرانه ها اشاره کرد. در این قطعات آبی رنگ، نقش هایی از چشم، ابرو و بینی یک انسان به وضوح قابل دیدن می باشد.
از آنجایی که اقامت در قلعه به مدت طولانی نیازمند آب بسیار نیز بوده، آب انبارهای متعددی در قلعه طراحی و تعبیه شده که می توان گفت قلعه الموت دارای سیستم پیچیده آبرسانی با تنبوشه هایی به قطر 10 سانتی متر بوده که آب را از چشمه کلدر به قلعه می رسانده و درون حوضچه ها ذخیره می کرده اند.
پس از اینکه رکن الدین خور شاه در شوال 654 هجری قمری تسلیم گشت، قلعه الموت به دستور هلاکوخان به آتش کشیده و ویران گشت و از آن زمان به بعد به عنوان تبعیدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت.
امروزه در دامنه جنوبی کوه هودکان که در بخش شمالی قلعه الموت قرار دارد خرابه های فراوانی به چشم می خورد که نشان می دهد روزگاری این خرابه ها، ساختمان های متعددی بوده اند. هم اکنون محلی ها، خرابی های منطقه را دیلمان ده، اغوزبن، خرازرو و زهیرکلفی می نامند. در بخش غرب قلعه، قبرستانی تاریخی رویت می شود که به اسبه کله چال شهرت دارد و در بالای تپه نزدیک به آن بقایایی از چندین کوره آجرپزی دیده می شود. همچنین از قلعه واقع در دل کوه هودکان، پیه سوزهای سفالین کهن یافت شده است.
برای بازدید کنندگان قلعه الموت در پای دژ حسن صباح، پارکینگ و سرویس های بهداشتی و در میانه راه پله ها، استراحتگاهی در نظر گرفته شده است. همچنین مسجدی در میدان گازرخان وجود دارد.
لازم به ذکر است که قلعه الموت در سال 1381 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
برای دسترسی به قلعه الموت می بایست به استان قزوین سفر نمایید. فاصله قلعه الموت تا میدان مینو قزوین 108 کیلومتر می باشد که با توجه به مسیر باریک و پر پیچ خم جاده، طی کردن مسیر بین 2 الی 3 ساعت زمان می برد؛ در طول مسیر می توانید از مناظر و زیبایی های طبیعت لذت ببرید.
سه شنبه 18 آبان 1400
دوشنبه 01 شهریور 1400
دوشنبه 21 تیر 1400
دوشنبه 03 خرداد 1400
دوشنبه 30 فروردین 1400
دوشنبه 25 اسفند 1399
دوشنبه 04 اسفند 1399
یکشنبه 05 بهمن 1399
پنج شنبه 27 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399