آرامگاه خیام که مجموعه ای از آرامگاه وی و موزه می باشد در جنوب شرقی نیشابور و در انتهای خیابان خیام قرار دارد.
مقبره خیام از جمله جاذبه های گردشگری در نیشابور می باشد که همه ساله بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی از آن بازدید می نمایند.
خیام شاعر، ریاضی دان و ستاره شناس برجسته قرن پنجم بوده است. باغی که آرامگاه خیام در آن قرار دارد یکی از باغ های دیدنی ایران به شمار می آید که در آن مجموعه ای از کتابخانه، موزه و مهمانخانه در کنار آرامگاه وی قرار گرفته است.
باغ خیام 20000 متر مربع وسعت دارد که در بخش ورودی باغ تندیسی از آن نصب شده است.
آرامگاه خیام با 22 متر ارتفاع بر 10 ستون استوار گشته و بر جای جای دیواره های مشبک آن رباعیاتی از خیام به چشم می خورد که اطراف آن را انبوهی از درختان کاج فرا گرفته است.
آرامگاه خیام را می توان یکی از شاخص ترین معماری های ایران دانست که ترکیبی از عناصر سنتی و مدرن می باشد.
طراح و معمار این مقبره مهندس هوشنگ سیحون می باشد که ساخت این مقبره و محیط اطراف آن را در سال 1341 به پایان رساند.
نکته جالبی که موجب شاخص شدن این مجموعه شده است طراحی بنا می باشد. آرامگاه خیام در حقیقت از زندگی نامه و اندیشه های وی و بر اساس ریاضی دان، اختر شناس و شاعر بودن خیام نشأت گرفته است. همچنین فضای پیرامون آرامگاه نیز از شغل پدری خیام یعنی خیمه دوزی الگو برداری شده است.
آرامگاه خیام بر 10 ستون استوار گشته که ده، اولین عدد دو رقمی و پایه اعداد به شمار می آید. از هر یک از این ستون ها دو تیغه به شکل مورب و مارپیچ به بالا صعود کرده اند تا یکدیگر را قطع نموده اند و در نهایت سقف مقبره را ساخته و از سوی دیگر فرود می آیند که یکی از اشکال پیچیده ریاضی را بوجود آورده اند. در حقیقت این شکل هندسی و همچنین عدد ده سمبلی از علم ریاضی خیام می باشند.
در تقاطع تیغه ها با یکدیگر فضاهایی به شکل ستاره ایجاد کرده اند که از میان آنها می توان آسمان نیشابور را مشاهده کرد. در نزدیکی سر گنبد، ستاره ها کوچکتر شده و در انتها ستاره ای پنج پر آنها را کامل می نماید. در حقیقت ستاره ها و آسمان سمبلی از علم نجوم خیام می باشند.
از برخورد تیغه ها به یکدیگر 10 لوزی بزرگ بوجود آمده که به کاشی کاری هایی مزین شده اند. بر روی این کاشی ها با خط شکسته نستعلیق و به صورت مدرن و انتزاعی رباعیات خیام به دست مرتضی عبدالرسولی خطاطی شده است که این رباعیات را جلال همایی انتخاب نموده است. آرامگاه خیام اولین بناییست که در آن از خط شکسته نستعلیق استفاده شده است. در فضای داخلی مقبره نیز، لوزی ها از رباعیات خیام و با نقش های گل و برگ و کاشی های معرق تزئین شده اند که همگی سمبلی از شاعر بودن خیام می باشند.
طراح و معمار بنا، هوشنگ سیحون در رابطه با آرامگاه این چنین گفته است؛ دور تا دور برج در کنار چشمه سارها، یک دایره وسیع به مرکز خود برج ساخته شده است که همه از سنگ گرانیت با اجزاء مثلثی شکل و تو رفتگی ها و برون آمدگی هایی که تا اندازه ای شکل خیمه را تداعی می نمایند و این اشاره به نام خیام است. چون پدر وی خیمه دوز بود و نام خیام نیز به همین مناسبت انتخاب شده، از سوی دیگر حوض ها با کاشی فیروزه که در مجموع قسمتی از ستاره را نشان میدهند، به تعداد هفت پر به مفهوم هفت فلک و هفت آسمان و هفت تپه که باز اشاره به افلاک و نجوم، دانش دیگر خیام می باشد. روی هم رفته مجموعه در یک حال و هوای شاعرانه با درختان تنومند در اطرافش ساخته شد و همانطور که خواست خود خیام بوده کاملاً باز است و مزارش در بهاران گل افشان است.
موزه تخصصی خیام نیز در سال 1376 هجری خورشیدی بنا و در اردیبهشت 1379 خورشیدی افتتاح شده و در اختیار دولت می باشد. در این موزه به طور تخصصی ابزار و ادوات مربوط به علم نجوم به نمایش گذاشته شده و دارای 4 بخش می باشد.
در بخش اول موزه آثار مربوط به نجوم شامل ابزار آلات رصد و ستاره شناسی، اسطر لاب، انواع قطب نماها و صور فلکی، در بخش دوم ظروف مفرغی و فلزی معاصر با خیام از قرن پنجم تا هفتم هجری، در بخش سوم ظروف سفالین لعابدار مربوط به قرون سوم تا هفتم هجری قمری و در بخش چهارم نیز نسخ خطی، نسخ خطی نجوم و تابلوهای مربوط به حکیم عمر خیام به نمایش گذاشته شده است.
برای دسترسی به آرامگاه حکیم عمر خیام می بایست به استان خراسان رضوی، نیشابور، خیابان خیام سفر نمایید. لازم به ذکر است بازدید از این مجموعه همه روزه به جز ایام تعطیل امکان پذیر می باشد.
شنبه 26 آبان 1403
سه شنبه 22 آبان 1403
دوشنبه 17 آبان 1400
دوشنبه 01 شهریور 1400
یکشنبه 20 تیر 1400
یکشنبه 02 خرداد 1400
دوشنبه 30 فروردین 1400
دوشنبه 25 اسفند 1399
یکشنبه 03 اسفند 1399
شنبه 04 بهمن 1399
تو گویی بهشت با هور خوش است
من گویم آب انگور خوش است
که رفت به بهشت و که آمد ز جهنم
که بهشت خوش است و جهنم ناخوش
چهارشنبه 26 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399
هرگز , دل من , زعلم , محروم نشد / کم , ماند , زاسرار , که معلوم نشد , / هفتاد , ودوسال , فکرکردم , شب وروز / معلومم شد , که , هیچ , معلوم , نشد.