قلعه فلک الافلاک از جمله معروف ترین جاذبه های تاریخی و گردشگری استان لرستان می باشد که بر فراز تپه ای تاریخی و در قلب شهر خرم آباد واقع شده است.
قلعه فلک الافلاک از شرق و جنوب شرقی به رودخانه خرم رود، از غرب به خیابان امام خمینی و از شمال به خیابان فلک الافلاک محصور می گردد.
متأسفانه از تاریخ ساخت و همچنین سازنده آن اطلاعات دقیقی موجود نیست اما با توجه به تحقیقات و بررسی های صورت گرفته، قدمت آن را به زمان حکومت شاپور اول ساسانی می دانند. در گذشته، ساسانیان در خرم آباد فعلی شهری به نام شاپور خواست بنا کردند که قلعه فلک الافلاک مرکز حکومتی و نظامی آنان به شمار می آمد، اما بعدها شاپور خواست ویران و شهر جدیدی در منطقه کنونی بنا گردید.
قلعه فلک الافلاک مساحتی نزدیک به 5300 متر مربع دارد و درون قلعه 8 برج، 2 صحن و 300 جان پناه دیده می شود.
بخش داخلی قلعه به 4 تالار نسبتاً وسیع و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است. بلندترین دیواری که در قلعه مشاهده می نمایید دارای ارتفاع 23 متر بوده و هم سطح با تپه می باشد.
این قلعه با مصالحی همچون سنگ، آجر، خشت و ملات گچ و آهک بنا شده است. ورودی بنا در بخش شمالی و در بدنه برج جنوب غربی قرار دارد که دالان ورودی آن به حیاط اول ختم می گردد. در کنج شمال شرقی حیاط اول چاه آبی با عمق 40 متر دیده می شود که از آن برای تأمین آب استفاده می شده است و هم اکنون نیز قابل بهره بردای می باشد.
یکی از ویژگی هایی که بر جذابیت قلعه فلک الافلاک می افزاید موقعیت قرار گیری آن می باشد. این قلعه بر فراز صخره های سنگی و کاملا مشرف بر دره تاریخی خرم آباد می باشد که جریان چشمه خروشان گلستان از دامنه های شمالی تپه به زیبایی آن افزوده است. همچنین واقع شدن قلعه در کنار غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد، سنگ نوشته خرم آباد، مناره آجری، پل شکسته (پل شاپوری) و گرداب سنگی، همه نشان از تاریخی بودن و مرتبط بودن قلعه فلک الافلاک با آثار ذکر شده دارد.
از قلعه فلک الافلاک با عنوان هایی همچون دژ شاپور خواست، سابر خاست، دزبر و قلعه خرم آباد در کتب تاریخی یاد شده است. این قلعه از زمان حکومت قاجاریان، فلک الافلاک به معنای سپهر سپهران نام گرفته که گفته می شود این نام گذاری به علت وجود دوازده برج قلعه مجاز از دوازده برج فلکی باشد و همچنین گفته شده استعاره ای از دست نیافتنی بودن قلعه می باشد.
قلعه فلک الافلاک در گذر زمان تغییرات بسیاری یافته که بیشترین تغییرات طی دوره های صفویه تا قاجاریه صورت گرفته است. بر اساس شواهد و اسناد موجود در حدود صد سال پیش، بارویی دوازده برجی در فضای پیرامونی بنا وجود داشته که امروزه در بنای کنونی اثراتی از آن در محوطه شمال غربی قلعه دیده می شود.
طی دوره های مختلف، قلعه فلک الافلاک کاربردهای متفاوتی داشته است. در قرن چهارم هجری قمری به مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه، خزانه سلطنتی در دوره حکومت خاندان بدر در قرن چهارم هجری قمری، در زمان اتابکان لر کوچک و والیان لرستان در دوره صفویه و قاجاریه مقر حکومتی بوده، در دوره پهلوی اول پادگان نظامی و در دوره پهلوی دوم زندان سیاسی بوده است.
اکنون نیز پس از ثبت قلعه در فهرست آثار ملی کشور به موزه فلک الافلاک تبدیل شده و دارای قسمت های مردم شناسی، هنرهای سنتی و باستان شناسی می باشد.
در بخش مردم شناسی موزه، عکس ها و مدل های کوچک و بزرگ متعددی از شیوه ها و رسوم متنوع زندگی مردان و زنان عشایر و روستاهای لرستان به نمایش گذاشته شده است. همچنین در این بخش، سنگ قبرهای اهالی منطقه که با دیگر نقاط ایران متفاوت می باشد، نشان داده شده است. در این منطقه رسم بر این بوده که در فراز قبر، سنگی عمودی قرار می دادند و بر آن نقش هایی از زندگی فرد را حجاری می کردند.
در بخش باستان شناسی موزه نیز اشیای با ارزش مفرغی، سفالی و سنگی متعلق به هزاره های قبل از میلاد به نمایش گذاشته شده که این آثار از حفاری های گروه های باستان شناسی و یا حفاران غیر مجاز و قاچاقچی ها ضبط شده است.
تمامی آثار موجود در این موزه نشان از قدمت تاریخی و پیشرفته بودن تمدن کهن لرستان دارد.
برای دسترسی به قلعه فلک الافلاک می بایست به استان لرستان، خرم آباد، خیابان امام خمینی سفر نمایید.
شنبه 11 شهریور 1402
یکشنبه 16 آبان 1400
دوشنبه 01 شهریور 1400
شنبه 19 تیر 1400
یکشنبه 02 خرداد 1400
دوشنبه 30 فروردین 1400
دوشنبه 25 اسفند 1399
یکشنبه 03 اسفند 1399
شنبه 04 بهمن 1399
چهارشنبه 26 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399