تمام باغ های ایرانی دارای سه ویژگی شاخص می باشند که آنها را نسبت به سایر باغ ها متمایز می نماید. اولا در مسیر عبور جوی های آب قرار دارند، دوما با دیوارهای بلند محدود می گردند و سوما در فضای داخلی باغ، عمارت تابستانی و استخر آب وجود دارد. باغ اکبریه واقع در بیرجند نیز همچون سایر باغ های ایرانی دارای این سه ویژگی می باشد و همانند دیگر باغ های ایرانی نیز همه ساله مورد بازدید بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است.
باغ اکبریه با مساحت 45069 متر مربع در بستر کوهستان بنا شده و دارای دو ساختمان می باشد. ساختمان قدیمی تر به حشمت الدوله پدر ابراهیم شوکت الملک تعلق دارد و قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه باز می گردد. ساختمان دیگر نیز به دست شوکت الملک ساخته شده و ساختمان تشریفات می باشد.
از باغ اکبریه به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی استفاده می شد و به همین جهت در میان اهالی به کلاته سرکار امیر مشهور بود. پس از درگذشت ابراهیم خان شوکت الملک، پسر وی اسدالله علم، وزیر دربار شاه، از این باغ به منظور اقامتگاه خود در برخی از ایام سال استفاده می نمود. در نهایت علم این باغ را وقف آستان قدس رضوی نمود که در سال 1371 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
کوشک باغ در محوریت اصلی و در تقاطع محور عمود باغ، همچون سایر باغ های ایرانی بنا شده و همان طور که الگوی چهار باغ (چلیپا) دوران هخامنشی در سایر هنرهای ایرانی همچون فرش بافی به کار می رود، در ساخت این باغ نیز به اجرا در آمده است.
ساخت باغ اکبریه از اوایل دوران حکومت قاجاریان آغاز و تا پایان حکومت آنها ادامه یافت. این مجموعه عظیم شامل چندین عمارت است که تاریخی ترین آن، عمارت حشمت الملک در انتهای بخش شرقی قرار داشته و دو طبقه می باشد. طبقه همکف آن دارای دو راهرو دراز می باشد که سه بخش مجموعه شامل باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را به یکدیگر مربوط می گرداند.
عمارت مرکزی در بخش غربی واقع شده و از آنجایی که به منظور تشریفات و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده بوده از تزئینات زیبا و با شکوهی برخوردار می باشد. این کوشک در دو طبقه بنا شده و به منبت، مشبک و نیز ارسی با شیشههای رنگی، تزیینات گچی با طرحهای اسلیمی و هندسی مزین می باشد. وجود درختان سر به فلک کشیده کاج در دو سوی خیابان منتهی به عمارت مرکزی موجب شکوه و زیبایی دو چندان باغ شده است.
باغ جنوبی که در بخش جنوبی قرار دارد از باغ شمالی کوچکتر می باشد. این باغ در بین فضاهای خدماتی، عمارت مرکزی و دیواره غربی اصطبل محصور گشته است. بخش جنوبی باغ دارای درب ورودی از روستای اکبریه می باشد.
یکی از جلوه های بی نظیر باغ، استخر عظیم مربع شکلیست که بخش بزرگی از فضای باغ را به خود اختصاص داده است.
عمارت باغ نیز در مرتفع ترین بخش بنا شده و قرارگیری عمارت در آن ارتفاع و در میان درختان سر سبز و خرم باغ، در کنار صدای دلنشین گذر آب از یک جوی اصلی و چندین جوی فرعی موجب شده باغ اکبریه به یکی از زیباترین و با شکوه ترین باغ های ایرانی تبدیل گردد.
بخش عظیمی از این باغ، اختصاص به کاشت درختان میوه و گیاهان دارویی و زینتی دارد. درختان موجود در این باغ شامل کاج، انار، توت و تاج خروس می باشند.
در حال حاضر باغ اکبریه در اختیار اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است و قسمت بنا شده در ابتدای دوره قاجاریه نیز به عنوان کتابخانه و دانشکده هنر دانشگاه بیرجند مورد استفاده قرار می گیرد. از بخش مرکزی که آن هم در دوره قاجار بنا شده به عنوان موزه باستان شناسی و مردم شناسی استفاده میشود.
بخش دیگری در باغ به موزه حیات وحش اختصاص داده شده که در این مجموعه نمونه های شاخص، کمیاب و نادری از پوشش جانوری منطقه جنوب خراسان به خصوص شهرستان بیرجند و همچنین گونه های پرندگان جنوب خراسان نگهداری شده و در بخش موزه باستان شناسی و مردم شناسی باغ اکبریه که در طبقه همکف قرار دارد، بخشی از معیشت، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه منطقه جنوب خراسان به نمایش گذاشته شده است.
برای دسترسی به باغ اکبریه می بایست به استان خراسان جنوبی، بیرجند، انتهای خیابان معلم سفر نمایید.
شنبه 19 آبان 1403
یکشنبه 16 آبان 1400
یکشنبه 31 مرداد 1400
شنبه 19 تیر 1400
یکشنبه 02 خرداد 1400
یکشنبه 03 اسفند 1399
شنبه 04 بهمن 1399
چهارشنبه 26 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399