چغازنبیل (Choga Zanbil) از جاذبه های مشهور و بسیار زیباییست که در جنوب غربی ایران، در استان خوزستان و در شهرستان شوش قرار دارد.
چغازنبیل نخستین اثر تاریخی ایران بوده که در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده و در میان جوامع بین المللی ارزش بسیار فراوانی دارد.
به طور دقیق زیگورات چغازنبیل در 40 کیلومتری جنوب شرقی شهر تاریخی شوش و 35 کیلومتری غرب شهر قدیمی شوشتر می باشد اما از آنجایی که در غرب رودخانه دز واقع شده بخشی از شهرستان شوش می باشد.
باستان شناسان این مکان را به نام دور- اونتش می شناسند که به معنای دژ اونتش می باشد. زیگورات و یا زیغورات از فعل آکدی زقارو گرفته شده و به معنای بلند و بر افراشته ساختن می باشد. برخی باستان شناسان معتقدند که چغازنبیل نامی تاریخی می باشد که از دو واژه چغا و زنبیل تشکیل شده است. چغا در زبان لری به معنای تپه و زنبیل نیز به معنای سبد می باشد و در حالت کلی به محل معبد یعنی تپه که شبیه به سبدی واژگون می باشد، اشاره کرده است.
در برخی از کتب تاریخی از شوش با عنوان چغازنبیل یاد شده است. همواره زیگورات ها، اهرام، مقابر، بناهای برجی شکل، گنبدها و معابد چندین طبقه بلند، پاگوداها و استوپاها، نمادی از کوه و آسمان بوده اند. این نمادها بیشتر در مناطقی که فاقد کوه بوده اند همچون بین النهرین، مصر سفلی، جنگل های مکزیک و پرو دیده می شود.
زیگورات ها محل نگهداری مجسمه خدایان و انجام مراسم های مذهبی می باشد. در حقیقت زیگورات، تشبیه معابد به کوه های کیهانی می باشد که در فرهنگ بابلی ها جایگاه ویژه ای دارد و می توان گفت زیگورات نمادی از صعود به قله عالم می باشد.
سده های متمادی چغازنبیل به صورت واژگون در زیر خروارها خاک دفن شده بود تا اینکه رومن گیرشمن فرانسوی در زمان پلهوی دوم از آن خاک برداری نمود. کشف این بنا موجب پی بردن به پیشینه باستانی ایران شد، اما پس از 50 سال از خاک برداری، چغازنبیل در اثر عوامل طبیعی فرساینده، دچار آسیب هایی در بخش های بالایی گردید.
نظر باستان شناسان اینگونه است که زیگورات چغازنبیل، برای ستایش اینشوشیناک نگهبان شهر شوش، به وسیله پادشاه بزرگ ایلام باستان بنام اونتاش گال بنا شده است. متأسفانه معبد آن در اثر حمله سپاهیان آشور بانیپال که پادشاه قوم آشور می باشد، همراه با تمدن ایلامی از بین رفت.
اونتاش گال دستور ساخت شهر مذهبی را صادر کرده بود که بنای چغازنبیل در مرکز این شهر و در مرتفع ترین بخش آن قرار داشت.
شهر مذهبی دور اونتاش از سه حصار تو در توى خشتى بوجود آمده و دروازه اصلى آن بر روى حصار بزرگ در بخش شرقى قرار دارد. در میان حصار اول و دوم، کاخ هاى شاهى و آرامگاه هاى سلاطین عیلام دیده می شود. در میان حصار دوم و سوم بقایاى تصفیه خانه آب قرار دارد. تصفیه خانه آب چغازنبیل در شمار باستانی ترین تأسیسات آب رسانی می باشد. آب آن بوسیله کانانی از رودخانه کرخه که در فاصله 45 کیلومتری دور اونتاش قرار دارد تأمین می گردد.
در دل حصار سوم، معبد اصلى یعنی زیگورات قرار دارد. زیگورات به صورت مربع و در ابعاد 105 در 105 متر و تماما از آجر در 5 طبقه با ارتفاع 52 متر بنا شده است، اما امروز تنها 25 متر و دو طبقه و نیم از آن به جا مانده است.
معماری این بنای تاریخی چند طبقه بوده که وسعت هر طبقه از طبقه پایینی خود کمتر و در کل به صورت پله دیده می شود.
طبقات این معبد برخلاف تمامى زیگورات هاى بین النهرین بر روى همدیگر بنا نشده، بلکه هر طبقه به صورت مجزا از سطح زمین به بالا ساخته شده است. به جز طبقه اول و پنجم، تمامى طبقات از خشت پر شده اند. طبقه پنجم یعنی بلندترین طبقه، محل نگهداری بت های آن دوره بوده و مهمترین این بت ها، خدای اینشوشیناک و یا خدای خاص شهر شوش بوده است.
زیگورات چغازنبیل به شکل چهار ضلعی مربع با حصارهایی دایره ای در اطراف آن ساخته شده است. عدد چهار در معماری عدد مقدسی به شمار می آید زیرا که نشان دهنده چهار جهت اصلی، چهار فصل سال، اضلاع مربع، بازوان صلیب، چهار عنصر، چهار ستون عالم، چهار منزل قمر، چهار مزاج، چهار بهشت و ... می باشد.
بر روى دیوارهاى آجرین معبد متنی به خط میخی دیده می شود که بیانگر نام پادشاه و هدف او از ساخت معبد می باشد. اونتاش گال در رابطه با ساخت معبد این چنین می گوید : پس از آن که مصالح ساختمانى را به دست آوردم، من در اینجا شهر اونتاش و حریم مقدس را برپا نمودم و آن را در یک دیوار خارجى و یک دیوار داخلى محصور نمودم. من معبد بلندى ساختم که شبیه آنچه شاهان پیش ساخته اند نبود و آن را به خداى اینشوشیناک و خداى هومبان حریم مقدس وقف کردم. باشد که ساختمان و زحمت من موقوفه ایشان شود و لطف و عدل هومبان و اینشوشیناک در اینجا برقرار بماند.
یکی از آثاری که در چغازنبیل کشف شده است، سنگ نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا می باشد. بر روی این سنگ نگاره تاریخی، نقش زنی حک شده است که دم ماهی داشته و مارهایی را در دستان خود گرفته است. در فراز تصویر کامل این سنگ نگاره، کاهنه های معبد در حال عبور می باشند. این سنگ نگاره باستانی از جنس ماسه سنگ بوده و به دوره عیلامی میانه و دودمان ایگی هالکید یعنی سال های 1340 الی 1300 قبل از میلاد تعلق دارد. پس از کشف، این اثر باستانی از چغازنبیل به شوش برده شده و هم اکنون در موزه لوور نگهداری می شود.
برای دسترسی به چغازنبیل می بایست به استان خوزستان، شوش سفر نمایید.
سه شنبه 15 آبان 1403
دارای چندین دروازه، کاخ است که متاسفانه اجازه بازدید از بعضی بنا ها داده نمیشد
یکشنبه 06 آبان 1403
بیشتر از یک ساعت برای بازدیدش زمان درنظر بگیرید زمان بارش باران تا حداقل 2 روز بعد ازآن، برای حفاظت از مجموعه امکان بازدید نیست
چهارشنبه 06 دی 1402
چهارشنبه 12 آبان 1400
یکشنبه 31 مرداد 1400
چهارشنبه 16 تیر 1400
شنبه 01 خرداد 1400
یکشنبه 29 فروردین 1400
یکشنبه 24 اسفند 1399
یکشنبه 03 اسفند 1399
شنبه 04 بهمن 1399
سه شنبه 25 آذر 1399
دوشنبه 12 خرداد 1399