در استان آذربایجان غربی، در مجاورت شهر ماکو و روستای بارون، کلیسای قدیمی وجود دارد. این کلیسا، در دره ای واقع شده است که رودخانه زنگی مار از آن عبور می کند. این کلیسا را با نام های کلیسای مریم مقدس و کلیسای زور زور ماکو می نامند. چشم انداز این کلیسا بسیار تماشایی و زیبا می باشد.
کلیسای زور زور ماکو، علاوه بر این که در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته، در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است و مورد توجه همگان می باشد.
این کلیسا، توسط شخصی به نام زکریا (اسقف اعظم کلیسای تادئوس مقدس)، در سال 1298 میلادی ساخته شد. سرانجام در سال 1314 میلادی، ساخت این کلیسا به اتمام رسید. کلیسای مذکور پس از ساخت، به یکی از مراکز تعلیمات دینی، فرهنگی و ادبی تبدیل شد.
کلیسای زور زور، تحت نظر هوانس یرزنقاتسی (یرزنگاتسی) یا هوانس زور زورتسی فعالیت می کرد. وی در سال 1341 میلادی در کلیسای مذکور اقامت داشت. احتمالا نام این کلیسا، برگرفته از نام این شخص می باشد.
هوانس زور زورتسی، یکی از نامداران ادب، تعلیم و تربیت ارمنیان به شمار می رود، علاوه بر آن فیلسوف، معلم، مترجم و نویسنده نیز بوده است. وی در مدت زمانی که در این کلیسا بود، آن را به یک مرکز مهم آموزشی در این منطقه تبدیل نمود. هوانس زور زورتسی، کتب و مقالات گوناگونی را ترجمه کرد، همچنین کتاب هایی درباره رسالت حضرت دانیال، انجیل متی و... نوشت. بسیاری از این کتاب ها، در مرکز نگهداری کتب خطی ایروان در ارمنستان حفاظت و نگهداری می شوند.
با درگذشتن هوانس زور زورتسی در سال 1338 میلادی، از رونق این کلیسا کاسته شد و پس از مدتی، به یک مرکز مذهبی تبدیل گشت. تا اوایل قرن 17 میلادی و در اوج جنگ های ایران و عثمانی، کلیسا به فعالیت خود ادامه داد ولی پس از آن به مکانی متروکه تبدیل شد.
بنای کلیسای زور زور، به صورت یک صلیب ساخته شده است. این کلیسا نیز همانند دیگر کلیساهای ارمنی هم دوره خود، از سنگ های تراشیده شده با ابعاد گوناگون ساخته شده است. سنگ های تراشیده شده در نمای داخلی و خارجی کلیسا، به صورت بسیار منظم بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. تراش سنگ ها به گونه ای است که در یکدیگر چفت شده اند و این موضوع سبب شده است که بند ملات مابین سنگ ها مشاهده نشود. بخش بیرونی کلیسا، 7.20 متر طول، 5.10 متر عرض و 12.58 متر ارتفاع دارد.
برای ورود به این کلیسا، از بخش غربی می بایست وارد شوید. دربی فلزی، با نوشته های ارمنی و نقش صلیب وجود دارد که شما را به داخل کلیسا هدایت خواهد کرد. چهار طاق با قوس های بیضی شکل در درون کلیسا وجود دارد. در چهار ضلع کلیسا نیز چهار نورگیر کوچک تعبیه شده است. بر فراز این بنا، گنبدی با 16 ضلع به صورت مدور و عرقچین قرار گرفته است. در قسمت ساق گنبد نیز نورگیرهایی به چشم می خورد. ظاهر کلیسا بسیار ساده می باشد. نقش صلیب بر روی سنگ ها و ستون های کاذب پیرامون نورگیر ها و پنجره ها مشاهده خواهد شد.
بنای اولیه کلیسا، در بستر رودخانه قره سو و حدودا 50 متر بالاتر از سطح دره قرار داشته است. در سال 1366 ه.ش، پروژه ای تحت عنوان سد مخزنی بارون، جهت آبرسانی به زمین های دشت ماکو طرح ریزی شد. بر اساس این پروژه، کلیسا مانعی در برابر دیوار حایل سد بود و یقینا پس از تمام شدن کار به زیر آب فرو می رفت. به همین دلیل، مدیریت اجرایی سازمان میراث فرهنگی ایران، دستور داد تا کلیسا را به محلی امن منتقل کنند. با اتخاذ این تصمیم، در مدت زمان 25 روز، کلیسا را به صخره ای با ارتفاع 110 متر و با فاصله 600 متری از نقطه اولیه، انتقال دادند. در طی این انتقال، تمامی نکات رعایت شدند، به این صورت که سنگ ها جهت دیوار چینی شماره گذاری شدند تا هریک در جای خود قرار گیرند. جابه جایی این کلیسا، یکی از اتفاقات با اهمیت در تاریخ نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی کشورمان می باشد و هنوز تکرار نگردیده است. پس از انتقال کلیسا، بخش هایی را که دچار آسیب شده بود را نیز مرمت و بازسازی کردند.
این کلیسا، در مهر ماه سال 1381 ه.ش، با شماره 6157 در فهرست آثار ملی ایران و در سال 2008 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
به علت اینکه کلیسای زور زور در منطقه حساس مرزی و در مجاورت تاج سد بارون قرار گرفته است، در بعضی از مواقع برای مشاهده آن می بایست با نیروهای حفاظتی هماهنگی هایی انجام شود. برای بازدید گروهی نیز اجازه اداره میراث فرهنگی ماکو لازم می باشد. جهت دسترسی به اطلاعات بیشتر، می توانید با اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی تماس حاصل فرمایید.
برای بازدید از این کلیسای تاریخی، می بایست به شهر ماکو واقع در استان آذربایجان غربی بروید و از آنجا از طریق جاده ای در قسمت غربی شهر، خود را به سد بارون برسانید. با ادامه دادن مسیر، به تاسیسات مربوط به سد خواهید رسید. در بعضی از مواقع، تنها با داشتن مجوز امکان عبور از این تاسیسات را خواهید داشت. با عبور کردن از این بخش و طی کردن مسافتی در حدود 500 متر، وارد جاده فرعی خاکی خواهید شد و تابلوی کلیسای مریم مقدس (زور زور) را مشاهده خواهید کرد. پس از پیمودن 700 متر، به کلیسا خواهید رسید.
کلیسای مریم مقدس (زور زور)، در استان آذربایجان غربی، شهرستان ماکو و روستای بارون واقع شده است.
چهارشنبه 22 دی 1400
چهارشنبه 28 مهر 1400
دوشنبه 25 مرداد 1400
سه شنبه 08 تیر 1400
دوشنبه 27 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 25 فروردین 1400
سه شنبه 28 بهمن 1399
دوشنبه 29 دی 1399
یکشنبه 23 آذر 1399
شنبه 10 خرداد 1399