مسجد امام، یکی از مسجدهای میدان نقش جهان در اصفهان می باشد که به دوران صفویان تعلق دارد و از بناهای مهم معماری اسلامی کشورمان محسوب می گردد. این مسجد با نام های مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شناخته می شود. مسجد امام، شاهکار بی نظیری از معماری، کاشی کاری و حجاری قرن یازدهم هجری به شمار می رود. این مسجد باشکوه، در دی ماه 1310 هجری شمسی، با شماره 107، به عنوان یکی از آثار ملی کشورمان به ثبت رسید.
مسجد شاه، در نزدیکی بناهای مهم دیگر دوره صفویان، همچون عالی قاپو و مسجد شیخ لطف الله ساخته شده است. ورودی اصلی این مسجد، در قسمت جنوبی میدان نقش جهان واقع شده است. برای دسترسی سریع و راحت مردم به این مسجد، ورودی هایی دیگری نیز در محله های پیرامون وجود دارد، به این صورت که دسترسی به مسجد از خیابان استانداری، کوچه های عمود بر میدان و خیابان های حافظ و سپه امکان پذیر می باشد.
مسجد امام، با اهمیت ترین مسجد دوره صفویان در شهر اصفهان می باشد. اهمیت این مسجد از لحاظ معماری و تزیینات آن است. این مسجد با شکوه، در سال 1020 هجری قمری، به دستور شاه عباس اول، در بیست و چهارمین سال سلطنت ایشان بنا شد. سر در نفیس و بسیار با ارزش این مسجد، مزین به کاشی کاری های معرق می باشد. در سال 1025 هجری قمری، هنگامی که پی ریزی سایر بخش های مسجد در حال انجام بود، سردر آن به اتمام رسید.
واپسین تاریخ های ثبت شده در مسجد امام، آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم (سال 1077 هجری قمری)، نخستین سال سلطنت شاه سلیمان (سال 1078 هجری قمری) و سال 1095 هجری قمری می باشد، این به این معنی است که به اتمام رسیدن تزئینات مسجد، در دوره جانشینان شاه عباس اول انجام گرفته است.
در کتاب های معروف تاریخی به جا مانده از دوره صفویان، همچون عالم آرای عباسی و وقایع السنین و الاعوام، از مسجد امام با نام مسجد جامع عباسی و مسجد جامع جدید عباسی یاد شده است. کتیبه ای به خط ثلث علیرضا عباسی در سردر مسجد وجود دارد. در این کتیبه ذکر شده است که شاه عباس این مسجد را از اموال شخصی خود بنا کرده و ثواب آن را به روح جد اعظم خود، شاه طهماسب، اهدا نموده است. در کتیبه، این مسجد را با نام مسجد جامع نامیده اند. خطاطی کتیبه های موجود در مسجد را هنرمندان به نامی همچون علیرضا عباسی، عبدالباقی تبریزی، محمدرضا امامی و محمدصالح امامی انجام داده اند. از تزیینات عمده این کتیبه ها می توانیم به کاشی های خشت هفت رنگ و معرق اشاره نماییم.
معماری مساجد جامع، به عنوان یکی از اصلی ترین عنصرهای یک شهر، دارای جایگاهی خاص در معماری و شهرسازی پس از اسلام می باشند. نقش مساجد جامع در شکل دهی به سایر عناصر شهری همچون بازارها، معابر و ... و از طرف دیگر، توجه حاکمان به بنای مساجد جامع در هر دوره، موجب شد که آن ها به عنوان یک نشانه شهری مورد توجه قرار گیرند. این مسجد نیز به دلیل جامع بودنش در دوره صفویان، بسیار با اهمیت می باشد.
زاویه ای در میان محور سردر، رو به میدان نقش جهان و محور مسجد رو به قبله وجود دارد که معمار آن را به بهترین صورت طراحی کرده است.
میدان نقش جهان، حدودا رو به جنوب و مسجد امام، رو به جنوب غربی می باشد. معمار، درب پشت هشتی در ایوان جنوبی را به صورتی چرخانده که امکان مشاهده میانسرای مسجد از هشتی وجود دارد لیکن به صورت مستقیم نمی توان وارد آن شد. توسط یکی از دو دالان گرداگرد ایوان می توان به میانسرا دسترسی پبدا کرد. در قسمت پشتی دالان طویل تر، وضوخانه و آبریزگاه هایی وجود دارد. پس از ورود و عبور از هشتی و دالان ها، وارد صحن مسجد خواهید شد و در جهت قبله قرار خواهید گرفت.
درب اصلی مسجد امام که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار گرفته است، مزین به مقرنس کاری می باشد و با نقره و طلا پوشش داده شده است. بر روی این درب، اشعاری به خط نستعلیق به چشم می خورد. سال اتمام و نصب این درب به زمان شاه صفی، جانشین شاه عباس اول باز می گردد. وی از سال 1028 تا 1052 هجری قمری، سلطنت را بر عهده داشته است.
مسجد امام، دارای چهار ایوان می باشد. میانسرای مسجد به صورت یک شش ضلعی منتظم می باشد. در ضلع های جنوب شرقی و جنوب غربی صحن مسجد، دو مدرسه با نام های ناصری و سلیمانیه موجود است. اولین مدرسه به دست ناصرالدین شاه و دومین مدرسه به دست شاه سلیمان تعمیر گشته اند.
قطعه سنگی در مدرسه جنوب غربی مسجد، به شکل یک شاخص در محلی معین تعبیه شده که ظهر حقیقی شهر اصفهان را در چهار فصل نمایان می کند. نقل شده است که محاسبات این قطعه سنگ را شیخ بهایی، دانشمند، فقیه و ریاضیدان به نام دوره شاه عباس، انجام داده است. سطح بالایی این شاخص، به شکل مثلث قائم الزاویه ای می باشد. وتر مثلث، ظهر را تعیین می نماید.
یکی از نکات جالب توجه این مسجد، انعکاس صوت در مرکز گنبد بزرگ جنوبی آن می باشد. این گنبد بزرگ، از زمین 52 متر ارتفاع دارد. ارتفاع مناره های داخل این گنبد 48 متر و ارتفاع مناره های سردر آن 42 متر می باشد.
بهترین و زیبا ترین کاشی کاری انجام شده در این مسجد، در بخش سردر ورودی آن می باشد. این سردر، مزین به کاشی های هفت رنگ و معرق است. در قسمت بالاخانه سردر مسجد، یک قاب کاشی معرق با نقش دو طاووس سبز که رو به روی هم قرار گرفته اند به چشم می خورد. این نقش بیانگر ابدیت می باشد. نقوش دیگری همچون گنجشک ها و شاخه های گل و بته در قاب کاشی های دیگر مشاهده می شود که بهشت و باغ های خرم را یادآور خواهند شد. عبارت هایی مانند الله، محمد و علی به خط کوفی، بر روی سردر مسجد مشاهده می شود.
در این مسجد، فرمان های گوناگونی از دوران شاه عباس اول بر روی لوح های سنگی حکاکی شده است. جای جای این مسجد باشکوه، ارزش بسیاری دارد لیکن برخی از قسمت های آن از بقیه با اهمیت ترند، مانند منبر مسجد که یکپارچه از سنگ سماق می باشد. این مسجد دارای 14 پله می باشد. پله چهاردهم از دیگر پله ها پهن تر می باشد و محل نشستن واعظ است. از این منبر اغلب در فصول سرد استفاده می گردد.
در بخش بالایی محراب، دولابچه ای در دیوار تعبیه گشته است. این دولابچه که از چوب عود ساخته شده و با تیغههای طلا و حلقههای زرین مزین شده است، دارای 3 متر طول و 2 متر عرض می باشد.
این مسجد تاریخی، 4 مناره با کاشی کاری های بسیار زیبا دارد. دو مناره ای که در دو طرف گنبد به چشم می خورند، 48 متر ارتفاع دارند. دو مناره دیگر در قسمت سردر مسجد واقع شده اند. این مناره ها نیز 42 متر ارتفاع دارند.
مسجد امام، در ضلع جنوبی میدان نقش جهان اصفهان و در محدوده دولتخانه صفوی واقع شده است.
سه شنبه 21 دی 1400
چهارشنبه 28 مهر 1400
دوشنبه 25 مرداد 1400
سه شنبه 08 تیر 1400
یکشنبه 26 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 25 فروردین 1400
سه شنبه 28 بهمن 1399
دوشنبه 29 دی 1399
شنبه 22 آذر 1399
پنج شنبه 08 خرداد 1399