ایلام، یکی از شهرهای زیبای ایران می باشد که در غرب کشور قرار گرفته است. کوه ها، پبرامون این شهر را احاطه کرده اند، از این رو آب و هوای این منطقه معتدل و مطلوب است. در دوران حکومت قاجاریان، این شهر مورد توجه حاکم وقت بوده است. در آن زمان، ایلام را با نام پشتکوه می نامیدند. این منطقه به دلیل آب و هوای مناسبش، قرارگاه خوبی برای حاکم وقت به شمار می رفته است. یکی از آثار به جامانده از دوران قاجار در شهر ایلام، قلعه والی ( VALI Castle ) می باشد.
در سال 1326 ه.ق، این بنا، به دستور غلام رضا خان والی در محله حسین آباد فیلی (معروف به ده بالا) ساخته شد. مساحت زمین 2500 متر مربع، زیر بنای خود قلعه 1500 متر مربع و مساحت حیاط مرکزی 700 متر مربع می باشد. حیاط، توسط قلعه، از سه طرف احاطه گشته است. قلعه والی، به منظور استفاده غلام رضا خان، جهت اقامت در فصل تابستان بنا گشت. برای ساخت این قلعه از آجر و سنگ بهره برده شده است.
پس از اتمام ساخته شدن این قلعه، به دستور غلام رضا خان، کتیبه ای به طول 180 سانتی متر، به خط نستعلیق حکاکی شد. این کتیبه را در بخش فوقانی ورودی شرقی بنا، نصب نمودند. پس از وقوع جنگ تحمیلی و سقوط این کتیبه، هم اکنون آن را در قسمت دیگری از قلعه نگهداری می کنند.
نمای جنوبی قلعه والی، به شکل ذوزنقه مشاهده می شود. در ابتدا، پبرامون این قلعه ساختمانی وجود نداشته است ولی هم اکنون به دلیل گسترش شهرنشینی، ساختمان های گوناگونی آن را احاطه نموده اند.
شاه نشین نسبت به دیگر اتاق های موجود در قلعه بسیار بزرگ تر می باشد و در بخش شمالی قلعه والی قرار گرفته است. یک حوض کوچک، در بخش مرکزی شاه نشین وجود دارد که برای ساخت آن، از سنگ مرمر استفاده شده است. پس از بازسازی های انجام شده، این حوض را به کاشی های رنگارنگ زیبا مزین کردند. اغلب اتاق هایی که در قلعه وجود دارند، به صورت تودرتو ساخته شده اند. به عبارت دیگر، بیشتر اتاق های این بنا، به یکدیگر مرتبط هستند. در ضلع شرقی بنا، اداره کل امور دارایی ایلام قرار گرفته است. در ضلع جنوبی قلعه، 20 اتاق بزرگ، 5 اتاق کوچک، 2 تراس و 4 ایوان به چشم می خورد.
قلعه والی، همانند قلعه های دیگر، دارای برج نگهبانی می باشد. 2 برج نگهبانی این قلعه، به شکل نیم دایره بنا شده اند. طاق نماهایی که در داخل راهروهای قلعه مشاهده می شود، محل قرارگیری نگهبانان بوده است.
قلعه والی، 3 درب ورودی دارد یکی در ضلع غربی، یکی در ضلع شرقی و دیگری در ضلع جنوبی. ورودی اصلی قلعه، درب جنوبی آن می باشد. این ورودی، به شیوه یونانیان بنا شده است. دو ورودی غربی و شرقی، توسط راهروهایی سرپوشیده، به حیاط منتهی می شوند. از این ورودی ها، برای عبور مهمانان استفاده می کرده اند. حوض مستطیل شکل و درخت کاج کهن سالی که در حیاط وجود دارند، زیبایی خاصی به قلعه بخشیده است.
پنجره های مشبک با شیشه های الوان در تراس های سرپوشیده ضلع جنوبی، اورسی ها، سرستون های نقش دار، ستون های دایره ای، نرده های مشبک آجری به رنگ فیروزه ای و قوس های کمانی و تزئینی قلعه، سبب زیبایی دوچندان آن شده اند. سقف اتاق های قلعه، مزین به آینه کاری می باشند. هم اکنون در اتاق های ضلع غربی، قسمتی از این آینه کاری ها باقی مانده است که بسیار زیبا و تماشایی هستند. بر روی دیوارها و سقف اتاق شاه نشین، گچ بری هایی با نقش گل و گیاه مشاهده می شود.
امروزه در این بنا موزه مردم شناسی ایلام برپا می باشد که تاریخ مردم این شهر را به نمایش می گذارد. قلعه والی، در 19 خرداد ماه 1376 ه.ش، در فهرست آثار ملی کشورمان با شماره 1798 به ثبت رسید.
سه شنبه 21 دی 1400
دوشنبه 26 مهر 1400
شنبه 23 مرداد 1400
سه شنبه 08 تیر 1400
دوشنبه 07 تیر 1400
شنبه 25 اردیبهشت 1400
چهارشنبه 25 فروردین 1400
دوشنبه 27 بهمن 1399
شنبه 27 دی 1399
شنبه 22 آذر 1399
پنج شنبه 20 آذر 1399
چهارشنبه 07 خرداد 1399